Πέμπτη 15 Μαρτίου 2012

Λατέρνα, Τέχνη και μεράκι

Στα χρόνια του Blue Ray, του MP3 και του YouTube, η «γλυκόλαλη αλήτισσα του δρόμου» τραγουδάει ακόμα. Ο Πάνος Ιωαννίδης επιμένει νοσταλγικά και βγάζει από το χρονοντούλαπο την «πλουμιστή κυρά» με τον μεταλλικό μελωδικό ήχο. Στο εργαστήρι του, στη Νέα Γωνιά Χαλκιδικής, μαζί με τα χειροποίητα, επαγγελματικά πιάνα, κατασκευάζει και λατέρνες.

Στη δεκαετία του '80, ο Πάνος Ιωαννίδης έκανε δώρο γενεθλίων στην Κωνσταντινουπολίτισα γιαγιά του έναν δίσκο με τίτλο «Τα ωραία Ταταύλα», με συλλογές μελωδιών παιγμένων από λατέρνα. «Παρότι είχε αρθριτικά και δυσκολευόταν να κάνει ακόμη και τα απαραίτητα, την είδα να τινάζεται σαν να τη χτυπά ηλεκτρικό ρεύμα», μας διηγείται. Το συναίσθημα που ένιωσαν και οι δύο ήταν η αφορμή για τον νεαρό τότε μηχανολόγο και χορδιστή πιάνων για να αναγεννήσει το μαγικό μουσικό κουτί, πάνω από μισό αιώνα μετά το πέρασμά του στην Ιστορία.

Κάποιος συλλέκτης ήρθε γρήγορα να του ενισχύσει αυτό το ερέθισμα, όταν του ζήτησε να ανακατασκευάσει μια παλιά λατέρνα. «Ξέροντας ότι πρόκειται για την "ξαδέλφη" του πιάνου, όπου αντί για πλήκτρα είχε μεταλλικά καρφιά τοποθετημένα σε ξύλινο κύλινδρο, θεώρησα ότι ήταν κάτι εύκολο, αλλά διαψεύστηκα. Μου πήρε δέκα ολόκληρα χρόνια και ατέλειωτη μελέτη για να αντιληφθώ πλήρως την πολύπλοκη λειτουργία της και να κατασκευάσω την πρώτη ολοκληρωμένη λατέρνα, το 1997», λέει.
Κινήσεις ακριβείας
Οι παραγγελίες που δέχεται από τότε κρατούν ζωντανό το μεράκι του, που έχει εξελιχθεί σε επάγγελμα. Για κάθε όργανο ξοδεύει 6 μήνες λεπτοδουλειάς. Τοποθετεί με ακρίβεια 0,1 χιλιοστού πάνω στον ξύλινο κύλινδρο, τα 7 με 8 χιλιάδες καρφιά που απαιτούνται για τη σύνθεση των 9 τραγουδιών. Αυτά θα χτυπούν στις χορδές κατά την περιστροφή του κυλίνδρου και η παραμικρή απόκλιση μπορεί να καταστρέψει τη σύνθεση. Δεξιότερα ή αριστερότερα θα «χαθεί» η νότα. Πιο ψηλά ή πιο χαμηλά θα αλλάξει ο χρόνος που πρέπει αυτή να ακουστεί. Αν ένα καρφί βυθιστεί ελάχιστα πιο μέσα ή έξω από όσο πρέπει θα αλλοιωθεί η ένταση, ενώ μια παρέκκλιση στη γωνία καρφώματος μπορεί να αλλάξει τον χρονισμό της μελωδίας.

Οι πελάτες είναι κατά κανόνα άνθρωποι μέσης οικονομικής επιφάνειας και υψηλού μορφωτικού επιπέδου, που βλέπουν στη λατέρνα ό,τι και ο ίδιος: Ενα έργο Τέχνης, ένα μεγαλοφυές ανθρώπινο δημιούργημα άλλων εποχών, που είχε ξεπεραστεί ήδη με την εφεύρεση του γραμμοφώνου, αλλά δεν παύει να μιλά στις ψυχές των ανθρώπων. «Το βλέπουν ως επένδυση σε ένα συλλεκτικό αντικείμενο με ιδιαίτερη αξία. Σαν να αγοράζουν έναν πίνακα ζωγραφικής», σημειώνει και θυμάται τη χαρακτηριστική περίπτωση ενός ηλικιωμένου που παρήγγειλε μια λατέρνα για να την κάνει δώρο στη σύζυγό του για τα 50 χρόνια γάμου τους.


Με σπουδές μηχανολόγου στην Αγγλία και ειδίκευση ως τεχνικός - χορδιστής πιάνων σε Αγγλία και ΗΠΑ, αλλά και ατελείωτες ώρες μελέτης και πειραματισμών στην «καρδιά» των μουσικών οργάνων, ο Πάνος Ιωαννίδης είναι ένας από τους ελάχιστους Ευρωπαίους που σε συνεργασία με Αμερικανούς τεχνίτες έχει επαναφέρει την τέχνη της κατασκευής χειροποίητου πιάνου στο μικρό εργαστήριο. «Το όργανο αυτό ενσωματώνει τη γνώση 300 ετών, η οποία όμως σταμάτησε να εξελίσσεται πριν από 120 χρόνια, με την υιοθέτηση τεχνικών μαζικής παραγωγής. Σήμερα ο απόλυτος κυρίαρχος της κατασκευής του οργάνου είναι η Κίνα, που το παράγει και το πουλά σε τεράστιες ποσότητες σε όλο τον κόσμο. Η εξέλιξή του, όμως, βρίσκεται ακόμη στην εφηβεία και σκαλίζοντάς την ανακαλύπτεις έναν νέο υπέροχο κόσμο», λέει με ενθουσιασμό. Η ανταπόκριση όσων γνωρίζουν την αξία ενός φίνου, χειροποίητου οργάνου, τον δικαιώνει.


ΒΑΣΙΛΗΣ ΙΓΝΑΤΙΑΔΗΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΧΡΥΣΑ ΝΙΚΟΛΕΡΗ

Πηγή ΕΘΝΟΣ
11.3.2012

ShareThis