Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου 2011

Διατροφή : Πες (το με) αλεύρι


 Πες (το με) αλεύρι
Ο χειρισμός της μαγιάς είναι απλή υπόθεση: αν χρησιμοποιούμε ξηρή μαγιά χρειάζονται τα μισά γραμμάρια απ’ ό,τι αν βάλουμε νωπή. Πάντα όμως πρέπει να τη διαλύουμε πρώτα σε νερό.


Μάθετε περισσότερα για το αλεύρι και αποκτήστε μιαν άλλη σχέση μαζί του
Σε μια πρώτη ανάλυση φαίνεται ότι δεν υπάρχει πιο απλό πράγμα από το αλεύρι. Αλέθεις το σιτάρι ή όποιο άλλο σπόρο έχεις επιλέξει, απομακρύνεις το «ενοχλητικό» πίτουρο και με τη λευκή σκόνη που προκύπτει φτιάχνεις ό,τι θέλεις. Οταν όμως μιλήσεις με έναν τεχνολόγο τροφίμων που η δουλειά του τον θέλει ολόκληρη την ημέρα να ασχολείται με την επιλογή και το άλεσμα των διαφόρων δημητριακών, και αν κι εκείνος αποφασίσει να μιλήσει για τα όσα κρατούν οι άνθρωποι του επαγγέλματος για τον εαυτό τους, αποκτάς μιαν άλλη, λίγο πιο εσωτερική γνώση για τα όσα συμβαίνουν στο αλεύρι και με το αλεύρι.

Σε τι διαφέρει το αλεύρι που χρησιμοποιείται για τη ζαχαροπλαστική από το αλεύρι του ψωμιού; Χρειάζεται να προσθέτουμε ζάχαρη; Το τροποποιημένο άμυλο είναι επικίνδυνο για την υγεία μας; Τι είναι το σιμιγδάλι; Ποιον ρόλο παίζει η προσθήκη βύνης; Νοθεύεται το αλεύρι; Τι αλεύρι δίνουν τα ελληνικά σιτάρια;

Μάθετε περισσότερα για το αλεύρι και αποκτήστε αυτές τις ημέρες μιαν άλλη σχέση μαζί του.


Λίγο κριθαρένιο ψωμί βουτηγμένο σε κόκκινο κρασί, λίγο μέλι και μερικά σύκα ήταν κάποτε ό,τι είχε και έπαιρνε στο ακράτισμα, δηλαδή για μπρέκφαστ, ένας Ελληνας κατά τους προ Χριστού αιώνες, είτε επρόκειτο για αγρότη είτε για στρατιώτη. Μάλιστα έχει γραφτεί ότι μια τέτοια δίαιτα από κριθάρι θα αποτελούσε μάλλον τιμωρία για τους (καλομαθημένους) ρωμαίους στρατιώτες (Γαληνός, Περί τροφών δυνάμεως). Ζάχαρη βέβαια δεν υπήρχε τότε, «ζαχαροπλαστική» όμως είχαν. Είναι αρκετά γνωστός ο πλακούς, κάτι σαν επίπεδο κέικ, που μερικές φορές το… σιρόπιαζαν με μέλι, και λιγότερο γνωστό ότι κάποιος Ηγήσιππος ο Ταραντίνος έγραψε ένα «πλακουντοποιητικό» σύγγραμμα, δηλαδή έναν οδηγό ζαχαροπλαστικής, ήδη τον 4ο αιώνα π.Χ. Ο άμης ή αμητίσκος ήταν το αντίστοιχο της σημερινής γαλατόπιτας, ο ναστός ένα σταρένιο ψωμί με γλυκιά γέμιση και ο άμυλος ο γλυκός τραχανάς. Καμία σύγκριση βέβαια με τα σημερινά.
Κι εμείς Ρωμαίοι έχουμε γίνει κατά κάποιον τρόπο σε ό,τι αφορά την ποικιλία των γλυκών και των αρτοσκευασμάτων ιδιαίτερα τέτοιες ημέρες. Χάρη στην πρόοδο και της τεχνολογίας φυσικά, που επιτρέπει να παίρνουμε αναρίθμητες ποικιλίες από το άλεσμα των δημητριακών. Στην ερώτηση «Σε τι διαφέρει το αλεύρι που προορίζεται για το λευκό ψωμί από αυτό που χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική;» η απάντηση παραπέμπει στο πόσο διαφέρουν οι συνταγές παρασκευής του καθενός από αυτά, όπως μας είπε ένας τεχνολόγος Τροφίμων ο οποίος περνάει ολόκληρη την ημέρα του δίπλα στους κυλίνδρους που αδιάκοπα αλέθουν τα διάφορα δημητριακά, δίνοντας σ’ εμάς συσκευασμένη και έτοιμη για χρήση την πρώτη ύλη για το ψωμί μας αλλά και για τα γλυκίσματα των ημερών που έρχονται.
«Αν αναλογιστούμε τη διαφορά των συνταγών, όλα είναι ξεκάθαρα. Το αλεύρι για ψωμί πρέπει να έχει καλή ικανότητα κατακράτησης νερού και να σχηματίζει ελαστικό ζυμάρι, ώστε κατά το φούσκωμα να μπορεί να συγκρατεί τα αέρια της μαγιάς, παράλληλα διατηρώντας το σχήμα του. Το αλεύρι ζαχαροπλαστικής έχει χαμηλή απορροφητικότητα, διότι στις σχετικές συνταγές δεν μπαίνει συνήθως νερό, παρά απορροφάται αυτό που περιέχεται στο βούτυρο και στα αβγά. Αν χρησιμοποιήσουμε αλεύρι αρτοποιίας για συνταγές ζαχαροπλαστικής, θα πάρουμε πιο σφικτά, σκληρά και εύθρυπτα προϊόντα. Αν χρησιμοποιήσουμε αλεύρι ζαχαροπλαστικής για να κάνουμε ψωμί, δεν θα πάρει αρκετό νερό, πιθανόν το ζυμάρι να κολλάει και να μην πλάθεται εύκολα, αλλά κυρίως το ψωμί δεν θα είναι αρκετά αφράτο».

Το υπάκουο αλεύρι
Για όποιον όμως αυτά είναι λίγο παραπάνω από ό,τι αντέχει, υπάρχει και κάτι που... μας δηλώνει εξαρχής τι θα κάνει. Είναι το «αλεύρι που φουσκώνει μόνο του». Πρόκειται για αλεύρι ζαχαροπλαστικής ανακατεμένο με baking powder. Αν συγκρίνετε τα συστατικά της συσκευασίας του αλεύρου με αυτά του baking powder, θα δείτε ότι περιέχονται οι ίδιες διογκωτικές ουσίες. Το καλό με το αλεύρι που φουσκώνει μόνο του είναι ότι έχει την ιδανική δόση διογκωτικών που χρειάζονται οι περισσότερες συνταγές, οπότε δεν χρειάζεται να τα προσθέσουμε όταν το χρησιμοποιούμε. Σε ορισμένες συνταγές βέβαια μπορεί να είναι περιοριστικό, αν ο χρήστης θέλει πιο φουσκωμένο γλυκό ή λιγότερο. Κατά το ψήσιμο το baking powder απελευθερώνει διοξείδιο του άνθρακα για το φούσκωμα.  Αποτελείται από μαγειρική σόδα (όξινο ανθρακικό νάτριο), συνδυασμένη με ένα όξινο άλας για να την ενεργοποιήσει. (Για τους αποφοίτους Πολυτεχνείου, NaHCO3 + H+ ¦ Na+ + CO2 + H2O.) Η συγκέντρωσή τους στο τελικό προϊόν είναι πολύ μικρή, οπότε δεν υπάρχει λόγος να αποφεύγουμε το αλεύρι αυτό.  Αλλωστε δεν απέχει και πολύ από την «αλισίβα» που φτιάχνεται από τη στάχτη του ξύλου, η οποία περιέχει ανθρακικό κάλιο. (Οπότε έχουμε την αντίδραση K2CO3 + H2O ¦ 2KOH + CO2 .) 
Γλυκό όμως χωρίς ζάχαρη γίνεται; Ξεκινάμε από το γεγονός ότι η κοινή κρυσταλλική ζάχαρη είναι ένας δισακχαρίτης. Δηλαδή το μόριό της αποτελείται από ένα μόριο γλυκόζης και ένα μόριο φρουκτόζης ενωμένα. Τα κύτταρα της μαγιάς μεταβολίζουν τη γλυκόζη και τη φρουκτόζη για να παραχθεί διοξείδιο του άνθρακα και να φουσκώσει το γλυκό. Δεν μπορούν όμως να χρησιμοποιήσουν το μόριο της ζάχαρης αν δεν χωριστεί στα δύο. Στο αλεύρι υπάρχει το ένζυμο ιμβερτάση που χωρίζει τη ζάχαρη σε γλυκόζη και φρουκτόζη κι έτσι μπορεί να τραφεί η μαγιά. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αν δεν βάλουμε ζάχαρη δεν θα φουσκώσει το γλυκό. Προσθέτοντας ζάχαρη δίνουμε περισσότερη τροφή στη μαγιά και πιο γλυκιά γεύση στο προϊόν μας. Τμήμα της γλυκόζης που απομένει, κατά το ψήσιμο καραμελοποιείται και δίνει το καφεκόκκινο χρώμα. 
Η μαγιά μπορεί αλλιώς να τραφεί και από τη γλυκόζη που παράγεται από την αμυλόλυση του αλεύρου. Το άμυλο αποτελείται από πολλά μόρια γλυκόζης και είναι στην πραγματικότητα η αρχική τροφή ανάπτυξης του φυτού του σιταριού όταν αυτό σπαρθεί. Κατά το φύτρωμα (όταν δηλαδή βραχεί ο κόκκος), αμυλολυτικά ένζυμα κατακερματίζουν το άμυλο σε γλυκόζη (αυτή είναι η αμυλόλυση), ώστε να αναπτυχθεί το φυτό ώσπου να κάνει φύλλα και να μπορεί να φωτοσυνθέτει. Ετσι, όταν πάμε να φτιάξουμε ψωμί ή γλυκό, με την προσθήκη του νερού ενεργοποιούνται τα ένζυμα και παράγουν γλυκόζη. Ανάλογα λοιπόν με την παρουσία γλυκόζης και τις συνθήκες ψησίματος, γίνεται πολύ ή λίγη καραμελοποίηση, παίρνουμε δηλαδή ανοιχτό ή σκούρο χρώμα. Μπορούμε να φτιάξουμε γλυκά και με αλεύρι ολικής άλεσης ή με άλλες φυτικές ίνες, αρκεί να προσαρμόσουμε κατάλληλα τις συνταγές μας. Το αλεύρι αυτό έχει υψηλή απορροφητικότητα, οπότε, αν δεν αλλάξουμε την αναλογία των συστατικών, θα αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που αναφέραμε για το αλεύρι που ενώ είναι για ψωμί χρησιμοποιείται για γλυκά. Οι περισσότεροι όμως το αποφεύγουμε διότι το πίτυρο του σταριού ή οι φυτικές ίνες γενικότερα προσδίδουν την αίσθηση πως τρώμε χαρτί ή άχυρο.

Περί αλεύρων και γλουτένης
Οπως ισχυρίζεται ο τεχνολόγος μας που είναι εκεί δίπλα όταν αλέθονται τα διάφορα σιτάρια, «Θεωρητικά το αλεύρι μπορεί να νοθευτεί με προσθήκη κάποιου άλλου αλεύρου. Αυτό θα επηρεάσει τις ιδιότητές του, όμως δεν αποτελεί κίνδυνο υγείας, εκτός αν ανακατευτεί με κάτι μη εδώδιμο. Στην εποχή μας όμως είναι προϊόν χαμηλής αξίας και χαμηλού κέρδους, οπότε δεν υπάρχει οικονομικό όφελος να νοθευτεί. Σε εποχές όπου η σοδειά του σταριού ήταν ελλειμματική και προσέφεραν φθηνότερα καλαμπόκι, κριθάρι ή άλλα, μπορούσε το αλεύρι να διατίθεται αναμεμειγμένο (π.χ., στην Κατοχή), όμως πλέον, λόγω κοινής ευρωπαϊκής αγροτικής πολιτικής, διατηρούνται μεγάλα αποθέματα για όλα τα κράτη-μέλη». Μήπως αν ξέραμε ότι αλέθουν πιο πολύ τα ελληνικά σιτάρια και όχι τίποτε προέλευσης Τσερνόμπιλ θα αισθανόμασταν λίγο πιο ήσυχοι; «Μπα, μάλλον όχι, διότι ενώ γίνεται αλεύρι από ελληνικά σιτάρια είναι συνήθως ποιότητας ζαχαροπλαστικής. Τα ελληνικά σιτάρια είναι φτωχά σε πρωτεΐνη. Για να χρησιμοποιηθούν σε αλεύρι αρτοποιίας αναμειγνύονται με πιο πρωτεϊνούχα σιτάρια άλλων χωρών. Δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή η διαφορά του από αλεύρι άλλης προέλευσης, εκτός και αν διενεργηθεί κάποια ειδική ανάλυση, όπως γονιδιακή ταυτοποίηση στο αλεύρι με διάφορες ποικιλίες σιταριού».
Ας δεχθούμε λοιπόν ότι τα ελληνικά σιτάρια δίνουν αλεύρι φτωχό σε γλουτένη (μια υγρή κολλώδης ουσία πρωτεϊνικής σύστασης που δίνει τις περισσότερες ιδιότητες του ζυμαριού). Μπορείς όμως και πάλι να φτιάξεις διάφορα πράγματα  χωρίς γλουτένη. Και πώς το κατορθώνεις; Στα αρτοσκευάσματα χωρίς γλουτένη χρησιμοποιούνται ζελατινοποιητικοί παράγοντες, γαλακτωματοποιητές και ενδεχομένως πρωτεΐνες που δεν προέρχονται από σιτάρι, για να συγκρατούν τη δομή του ζυμαριού. Δεν μπορούμε όμως ακόμη να πούμε κάτι συγκεκριμένο για τα προϊόντα χωρίς γλουτένη, διότι είναι ένας τομέας που τώρα αναπτύσσεται και γίνονται συνέχεια εφευρέσεις ουσιών, και αυτές με τη σειρά τους συνδυάζονται με διάφορους τρόπους, για να προσομοιώνεται η συμπεριφορά του ζυμαριού του σιτάλευρου.
Αλλοι πάλι, που δεν εμπιστεύονται όλες αυτές τις καινούργιες επινοήσεις, σκέφτονται να χρησιμοποιήσουν καλαμποκάλευρο που δεν περιέχει γλουτένη. Το καλαμποκάλευρο όμως δεν έχει την ικανότητα να σχηματίζει συνεκτικό ζυμάρι και να φουσκώνει όπως το αλεύρι σιταριού. Οι παλαιότεροι θυμούνται την κατοχική «μπομπότα», ψωμί από ανάμεικτο καλαμποκάλευρο και λίγο σιτάλευρο ή άλλο αλεύρι, συμπαγές και φτωχό σε όγκο. Στη νεότερη εποχή το καλαμποκάλευρο προστίθεται σε μικρές ποσότητες στα χωριάτικα ψωμιά και δίνει πιο κίτρινο χρώμα και γλυκύτερη γεύση. Αλλά ως εκεί μόνο, ενώ προσθέτουν και λιπαρή ουσία για να πλάθεται πιο εύκολα το όποιο αρτοσκεύασμα.
Αν κάποιος απορεί για το ότι ακόμη και σε κάτι που υποτίθεται πως γίνεται από κριθάρι πάντα βρίσκεις μέσα και αλεύρι σίτου, η απάντηση είναι πως κανένα άλλο αλεύρι εκτός από αυτό του σιταριού δεν έχει την ικανότητα να σχηματίζει συνεκτικό ζυμάρι που να πλάθεται και να φουσκώνει. Μερικές φορές το χρώμα ξεγελάει.

Για τα γλυκά των Χριστουγέννων
Τελικά όμως ποιο αλεύρι να προτιμούμε για τα τυπικά γλυκά των Χριστουγέννων; Εχουμε και λέμε: γλυκά που για την παρασκευή τους χρειάζεται σφιχτή ζύμη (μελομακάρονα, κουραμπιέδες κτλ.) γίνονται καλύτερα με αλεύρι ζαχαροπλαστικής ή αυτό για όλες τις χρήσεις. Οσα πρέπει να φουσκώσουν (τσουρέκι, βασιλόπιτα) χρειάζονται αλεύρι υψηλής πρωτεΐνης. Τέτοια άλευρα μπορεί να αναφέρονται ως δυνατά, σκληρά, ενισχυμένα κτλ., και συνήθως γράφουν για ποια χρήση προορίζονται. Σε διάφορες συσκευασίες επίσης συναντούμε την ένδειξη «τροποποιημένο άμυλο». Είναι κάτι επικίνδυνο; Η απάντηση είναι όχι, κάτι άλλο συμβαίνει. Το άμυλο δεν έχει κανένα ωφέλιμο συστατικό (όπως βιταμίνες ή απαραίτητα ιχνοστοιχεία) πέραν του ότι κατά τη χώνεψη μετατρέπεται σε γλυκόζη και μας δίνει ενέργεια. Κατά την τροποποίησή του συνήθως ενώνεται με κάποια στοιχεία που βελτιώνουν τις ιδιότητές του και το κάνουν καταλληλότερο για συγκεκριμένες χρήσεις (π.χ., πιο ευδιάλυτο, πιο συνεκτικό, πιο ανθεκτικό στη ζελατινοποίηση), όμως ελάχιστα επηρεάζουν τη διατροφική αξία του. Ετσι το τροποποιημένο άμυλο δεν έχει χάσει πολλά σε σχέση με το φυσικό άμυλο. Το μόνο σίγουρο βέβαια με όλα αυτά τα γλυκά της ελληνικής γιορτής είναι ότι χρησιμοποιείται μεν λευκό αλεύρι αλλά υπάρχουν και κάποια πιο ωφέλιμα συστατικά. Το μέλι, τα καρύδια, τα αμύγδαλα, η κανέλα. Γι’ αυτό ας χρησιμοποιηθούν γενναιόδωρα.
Το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής σκληρού σιταριού το τρώνε τα... μακαρόνια

ΕΞΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΠΟΡΙΕΣ
Τι σημαίνει σκληρό σιτάρι και τι σημαίνει μαλακό;
Το σκληρό σιτάρι είναι διαφορετική ποικιλία από το μαλακό, έχει κόκκους με ενδοσπέρμιο υαλώδες (δηλαδή κρυσταλλικό) ενώ του μαλακού είναι αλευρώδες. Επίσης είναι πιο κιτρινωπό σε σχέση με το μαλακό, το οποίο ασπρίζει. Από το σκληρό σιτάρι παράγεται το κίτρινο αλεύρι και το σιμιγδάλι, ενώ από το μαλακό παράγεται μόνο αλεύρι, το οποίο είναι λευκό. Και από τα δύο όμως μπορεί να γίνει αλεύρι ολικής άλεσης. Η μεγαλύτερη ποσότητα σκληρού σιταριού παγκοσμίως χρησιμοποιείται για την παραγωγή μακαρονιών. Κάποιες μικρότερες ποσότητες γίνονται και κίτρινο αλεύρι, το οποίο σε συνανάμειξη με λευκό γίνεται ψωμί χωριάτικου τύπου.

Γιατί προστίθεται η σίκαλη σε διάφορα αρτοσκευάσματα και ψωμιά;
Κυρίως για γεύση και άρωμα.  Δευτερευόντως, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι μεγαλύτερη ποικιλία δημητριακών στο ψωμί δίνει μια πιο ισορροπημένη δίαιτα.

Τι είναι το σιμιγδάλι;
Το σιμιγδάλι είναι χονδροαλεσμένο σκληρό σιτάρι (χωρίς το πίτυρο βέβαια).  Μπορεί να υπάρχουν πολλά μεγέθη (εκτός από χονδρό και ψιλό), ανάλογα με τη χρήση. Το πιο χονδρό χρησιμοποιείται σε συνταγές όπως ο σιμιγδαλένιος χαλβάς. Το λεπτότερο χρησιμοποιείται για τις περισσότερες συνταγές ζαχαροπλαστικής και για κρέμες, ενώ το μεσαίου μεγέθους χρησιμοποιείται στα μακαρόνια.

Ποια μαγιά; Πιεστή, κανονική ή ξηρή;
Ολα τα είδη μαγιάς έχουν συνήθως τον ίδιο ζυμομύκητα (Saccharomyces cerevisiae), με τη διαφορά ότι προσφέρονται σε διαφορετικούς βαθμούς αφυδάτωσης. Μπορεί κανείς να έχει εξίσου καλά αποτελέσματα στο ψωμί αν ξέρει πώς να χειριστεί την εκάστοτε μαγιά. Οσο πιο αφυδατωμένη είναι τόσο μικρότερη αναλογία χρειάζεται για να κάνει τη δουλειά. Σαν μπούσουλα, όπου βάζουμε νωπή μαγιά, αρκούν τα μισά γραμμάρια σε ξηρή. Ανεξάρτητα όμως από το είδος της μαγιάς, καλό είναι να τη διαλύουμε πρώτα σε νερό. Ετσι ανακατεύεται καλύτερα στο ζυμάρι και δρα γρηγορότερα.

Γιατί όταν αλέθουμε σιτάρι στο σπίτι και φτιάχνουμε ψωμί από αυτό το άλεσμα, το χρώμα του είναι κίτρινο, ενώ όλα τα ολικής άλεσης ψωμιά στο εμπόριο έχουν χρώμα σκούρο καφέ;
Οταν αλέθουμε στο σπίτι συνήθως παράγουμε αλεύρι με πολύ ψιλοκομμένο πίτυρο, οπότε το καφέ χρώμα του πιτύρου μέσα στο άσπρο-μπεζ του αλεύρου δίνει εμφάνιση κιτρινωπή. Στο αλεύρι ολικής άλεσης του εμπορίου το πίτυρο είναι πιο χονδροκομμένο και έτσι κάνει μεγαλύτερη αντίθεση. Παράλληλα, το αλεύρι του εμπορίου είναι περισσότερων ημερών από το φρεσκοαλεσμένο του σπιτιού μας, οπότε το χρώμα του ανοίγει λόγω οξείδωσης από το οξυγόνο του αέρα. Αφενός λοιπόν για να μην υπάρχει κακό αισθητικό αποτέλεσμα του σκούρου πιτύρου μέσα στο λευκό ψωμί, αφετέρου για να είναι και πιο αναγνωρίσιμο οπτικά, έχει γίνει μόδα να προστίθεται καβουρντισμένη βύνη που δίνει το καφέ χρώμα. Στα σύμμεικτα ψωμιά σιταριού - σικάλεως το χρώμα είναι φυσικότερο, διότι το αλεύρι σίκαλης είναι από φυσικού του γκριζωπό και όταν αρτοποιηθεί δίνει σκούρο ψωμί.
Σε τι βελτιώνει το εκχύλισμα βύνης που αναγράφεται στις περισσότερες συσκευασίες;
Η βύνη είναι φυτρωμένοι σπόροι δημητριακού και γίνεται συνήθως από κριθάρι, δευτερευόντως από σιτάρι ή άλλα δημητριακά. Το εκχύλισμα βύνης μάς δίνει κυρίως τα σάκχαρα της αμυλόλυσης που προκαλούν τα ένζυμα κατά το φύτρωμα του κόκκου. Τα σάκχαρα αυτά δίνουν περισσότερη τροφή στη μαγιά, άρα γρηγορότερο φούσκωμα κατά την αρτοποίηση και εντονότερο χρώμα κατά το ψήσιμο. Δευτερευόντως, παίρνουμε και κάποια αρώματα, αναλόγως του δημητριακού και της μεθόδου εκχύλισης.

Του Α. Γαλδαδα
Πηγή Βήμα
11.12.2011

Ο άγνωστος κόσμος των ταμπακαριών


Οι έξι εναπομείναντες βυρσοδέψες των Χανίων συνεχίζουν μια μακραίωνη παράδοση, ευελπιστώντας στην ανάπλαση της περιοχής όπου βρίσκονται τα ταμπακαριά τους και που πρόσφατα χαρακτηρίστηκε παραδοσιακός οικισμός. Δύο από αυτούς, ο Αντρέας Σεργάκης και ο Μιχάλης Βροντάκης, μιλούν για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της δουλειάς τους, μυώντας μας στη διαδικασία της ιδιαίτερης τεχνικής τους.

Στα ανατολικά του λιμανιού των Χανίων, κάτω από τη συνοικία της Χαλέπας, στέκουν τα περίφημα ταμπακαριά, με ιστορία πλέον των τριών αιώνων. Σύμφωνα με αραβικό έγγραφο, η εγκατάσταση των βιοτεχνιών επεξεργασίας δερμάτων πραγματοποιήθηκε μεταξύ 1830 και 1840, την περίοδο δηλαδή της Αιγυπτιοκρατίας στην Κρήτη. Ο τόπος που επιλέχθηκε ήταν ιδανικός καθώς ήταν εντός πόλης αλλά στην άκρη της, δίπλα σε θάλασσα με ρηχά νερά, κάτι που ευνοούσε το πρώτο στάδιο επεξεργασίας. Τη δεκαετία του '50 υπήρχαν περισσότερα από 80 βυρσοδεψία, ενώ σήμερα μόλις έξι εξακολουθούν να λειτουργούν, απαριθμώντας λιγότερους από 20 εργαζόμενους.
Ο Αντρέας Σεργάκης συνεχίζει τη μακραίωνη παράδοση, ακολουθώντας το επάγγελμα του πατέρα του, ο οποίος είχε τη δική του βιοτεχνία από τη δεκαετία του '50. «Εκείνη την εποχή απογειώθηκε ο κλάδος, καθώς ο μηχανολογικός εξοπλισμός αύξησε την παραγωγή, ενώ ανάλογα κινήθηκε και η ζήτηση. Ο πατέρας δούλευε ώρες ατελείωτες, αλλά έβλεπε τους κόπους του να επιβραβεύονται. Σήμερα οι εναπομείναντες βυρσοδέψες πασχίζουμε πολύ για να ανταμειφθούμε λίγο». Στο κτίριο, που χρονολογείται από το 1925, ο χρόνος μοιάζει να σταμάτησε. Οχι μόνο στην εξωτερική του όψη, αλλά και στο εσωτερικό με τα παλαιά βαριά μηχανήματα και τα δέρματα να κρέμονται από το ταβάνι αποπνέοντας έντονα την αίσθηση των αρχών του περασμένου αιώνα. Τότε που η δουλειά ήταν έντονα χειρωνακτική. Ομως και στις μέρες μας οι μέθοδοι που γίνεται η επεξεργασία των δερμάτων στα ταμπακαριά είναι ιδιαίτερα επίπονη.
Τα δέρματα προέρχονται από βοοειδή που εισάγονται ημικατεργασμένα από την Αφρική, ενώ δύο μόλις χρόνια πριν, έφθαναν ώς εδώ εντελώς ακατέργαστα. Αυτά προορίζονται είτε για σολόδερμα είτε για σανδάλια, τσάντες και γενικώς δερμάτινα είδη. Ο κ. Σεργάκης μοιράζεται τα μυστικά της τέχνης του: «Η κατεργασία των δερμάτων γίνεται με φυτικά προϊόντα και δεν προστίθενται καθόλου χημικά. Παλαιότερα χρησιμοποιούσαν βελανίδια κατά τη διαδικασία της δέψης, καθώς οι ουσίες του, που εισχωρούσαν μέσα στο δέρμα, εξουδετέρωναν οποιαδήποτε μυρωδιά. Σήμερα τα βελανίδια αντικαταστάθηκαν από τα "κιμπαράκος" που εισάγονται από τη Βραζιλία και την Αργεντινή.
Αυτά διαλύονται σε μορφή σκόνης μέσα σε μεγάλα βαρέλια με νερό που περιστρέφονται μηχανικά για περίπου 100 ώρες, έτσι ώστε να ποτίσουν καλά τα δέρματα που βρίσκονται εντός. Αυτό το στάδιο κρατά 1-2 εβδομάδες ανάλογα με το είδος του δέρματος. Κατόπιν βγάζουμε τα δέρματα και τα κρεμάμε από το ταβάνι για να στεγνώσουν. Αν δεν έχει υγρασία, μία μέρα αρκεί. Εναλλακτικά, μπορούμε να τα στραγγίξουμε στις λεγόμενες "ξεζουμίστρες" τοποθετώντας τα δέρματα ανάμεσα σε δύο κυλίνδρους, όπου σε μία ώρα περίπου αφαιρείται το νερό. Στο τρίτο στάδιο, βάζουμε πάλι τα δέρματα στα βαρέλια προσθέτοντας αυτή ντη φορά λιπαντικά.
Συνεχιστής. Ο κ. Μιχάλης Βροντάκης οραματίζεται την ανάπλαση της περιοχής των ταμπακαριών, που χαρακτηρίστηκε πρόσφατα παραδοσιακός οικισμός.
Συνεχιστής. Ο κ. Μιχάλης Βροντάκης οραματίζεται την ανάπλαση της περιοχής των ταμπακαριών, που χαρακτηρίστηκε πρόσφατα παραδοσιακός οικισμός.
Για τα σολοδέρματα χρησιμοποιούμε υγρά με λιγότερη λιπαντικότητα, ενώ για τα υπόλοιπα είδη, που τα αποκαλούμε "βακέτες", απαιτείται υψηλότερη περιεκτικότητα ελαίων. Κατόπιν ανακατεύονται ξανά για να ακολουθήσει το στάδιο του ξεζαρώματος. Τα δέρματα απλώνονται σε πάγκους και με το "στρωτήρι" τα λειαίνουμε και τα τοποθετούμε πάλι στις "κρεμάλες" για να στεγνώσουν εντελώς. Τα δέρματα "βακέτες" τα περνάμε από μια μηχανή, τη "σκιφιστική", έτσι ώστε να γίνει το λεγόμενο "ισοπάχισμα", αφού κάποια κομμάτια όπως η κοιλιά είναι πιο λεπτά και μαλακά, ενώ η ράχη είναι πιο χοντρή. Τέλος περνιέται από μια άλλη μηχανή, τη "γυαλιστική", όπου μέσω μιας παλινδρομικής κίνησης γίνεται η τριβή με σίδερο, επιτυγχάνοντας τελικά την επιθυμητή υφή στο δέρμα».
Λεπτομέρεια. Το στρωτήρι που, όπως μαρτυρά και η ονομασία του, στρώνει, δηλαδή ισιώνει, το δέρμα.
Λεπτομέρεια. Το στρωτήρι που, όπως μαρτυρά και η ονομασία του, στρώνει, δηλαδή ισιώνει, το δέρμα.
Προοπτική ανάπτυξης
Στρώσιμο. Το στρώσιμο του δέρματος είναι μία από τις επίπονες διαδικασίες μέχρι να αποκτήσει την τελική του μορφή.
Στρώσιμο. Το στρώσιμο του δέρματος είναι μία από τις επίπονες διαδικασίες μέχρι να αποκτήσει την τελική του μορφή.

Τα ταμπακαριά αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της ιστορίας των Χανίων και ως τέτοιο πρέπει να διαφυλαχθεί. Στο πέρασμα των αιώνων τα κτίρια που στεγάζονταν στέκουν ακόμα, τα μεταγενέστερα πιο καλοδιατηρημένα ενώ στα παλαιότερα έχουν απομείνει μονάχα τα κελύφη, μνημεία πλέον της βιομηχανικής εποχής. Προσαρμοσμένα στις φυσικές κλίσεις του τοπίου, τα βυρσοδεψεία είναι ισόγεια με είσοδο από τον δρόμο και δίπατα ή τρίπατα από τη μεριά της θάλασσας. Χτισμένα με πέτρα και κεραμιδένιες στέγες, είναι τοποθετημένα στη σειρά και διακόπτονται μόνο από πολύ στενά απότομα περάσματα με σκαλοπάτια προς τη θάλασσα, συνθέτοντας ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό σύνολο. Ο Μιχάλης Βροντάκης, 46 χρονών, ακολουθώντας κι αυτός το επάγγελμα του πατέρα του, στεγάζεται σε κτίριο που χρονολογείται από το 1953 και μας δίνει το στίγμα της επόμενης μέρας. «Η τοπική κοινωνία πρέπει να συνεργαστεί έτσι ώστε η περιοχή να πάρει τον δρόμο που της αξίζει. Ολοι μαζί πρέπει να βοηθήσουμε για το κοινό καλό.
Περιοχή. Γενική άποψη από την περιοχή των ταμπακαριών.
Περιοχή. Γενική άποψη από την περιοχή των ταμπακαριών.
Οι βυρσοδέψες δρομολογούμε την κατασκευή βιολογικών καθαρισμών σε κάθε βιοτεχνία, αφού παρότι δεν χρησιμοποιούμε χημικά ο νόμος απαγορεύει να διοχετεύεται οτιδήποτε στη θάλασσα. Ο δήμος χαρακτήρισε την περιοχή παραδοσιακό οικισμό, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ήπιας μορφή ανάπτυξη όπου μέσω της αναπαλαίωσης των κτιρίων, τη δημιουργία ενός μουσείου και την εγκατάσταση μικρομάγαζων με πώληση δερμάτινων ειδών να δημιουργηθεί ένα οικιστικό μοντέλο που θα αναδεικνύει την παράδοση συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου».
ΘΥΜΙΟΣ ΚΑΚΟΣ
thikakos@gmail.com
ΦΩTOΓΡAΦIEΣ: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ
www.moustafellou.com

Πηγή Εθνος
20.11.11

Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου 2011

ΔΩΡΙΣ : Ενα μαγειρείο στο κέντρο της πόλης με σπιτικά φαγητά

Tο Δωρίς όπως δηλώνει και η πινακίδα του λειτουργεί από τις αρχές του 1900 ως χορτοφαγείο. «Μας επιβεβαίωσε την αρχική λειτουργία του ένας κασμιράς από διπλανό μαγαζί, που συνήθιζε να το επισκέπτεται ο πατέρας του για φαγητό», λέει ο Θάνος Καρατζάς ψυχή του ιστορικού μαγαζιού τα τελευταία χρόνια και προσθέτει: «Το 1997 μας επισκέφθηκε ένας παλαιός εργαζόμενος που δούλευε παιδάκι 13 ετών με κοντά παντελονάκια και οι αναμνήσεις του, ζωντανές, μας ταξίδεψαν στα χρόνια εκείνα».
Οι πρώτοι ιδιοκτήτες του ήρθαν από τη Στερεά Ελλάδα, έστησαν στην Πραξιτέλους το μαγαζί τους και του χάρισαν το όνομα του τόπου τους (Δωρίδα). Στην πορεία άλλαξε χέρια και το 1930 έγινε γαλακτοζαχαροπλαστείο διάσημο για τους λουκουμάδες του. «Τότε υπήρχε το γυάλινο μπουκάλι με το φρέσκο γάλα και το ποδήλατο για τη διανομή. Εικόνες μιας άλλης εποχής, μιας άλλης Αθήνας. Εκτός όμως από τους λουκουμάδες σέρβιραν τηγανητά αυγά με κασέρι και αργότερα το 1985 προστέθηκαν και άλλα φαγητά», συνεχίζει. «Πάντως, εμείς συνεχίζουμε να σερβίρουμε τους λουκουμάδες τηρώντας την παράδοση». Στην ανοιχτή κουζίνα φιγουράρουν τα ταψιά με τα φαγητά. Πόλος έλξης για όσους θέλουν να κοπάσουν την πείνα τους. Στον μαυροπίνακα οι προτάσεις της ημέρας με κιμωλία. Ο κύριος Θάνος αναλαμβάνει να σβήνει, όταν τα πιάτα τελειώνουν.
Το Δωρίς συγκεντρώνει τα μεσημέρια κόσμο όλων των ηλικιών. Εργαζόμενοι του κέντρου, φοιτητές αλλά και αρκετοί ξένοι με τον χάρτη της πόλης στο χέρι. «Το φαγητό μας είναι σπιτικό. Μαγειρεύουμε με βάση τα εποχιακά προϊόντα. Από λαδερά, όσπρια μέχρι μουσακά και μπιφτεκάκια», καταλήγει ο κ. Καρατζάς.

Δωρίς, Πραξιτέλους 30, Πλ. Κλαυθμώνος, 210-3232671.
ΝΙΚΗ ΜΗΤΑΡΕΑ
nmitarea@pegasus.gr
ΦΩTOΓΡAΦIΕΣ: ΧΑΡΗΣ ΓΚΙΚΑΣ
gikas@pegasus.gr
 
Πηγή ΕΘΝΟΣ
14.8.11

Ο κρόκος ταξιδεύει προς Ανατολάς

Ο Νίκος Πατσιούρας είναι 57 ετών, συνταξιούχος πλέον της ΔΕΗ, και ασχολείται με την καλλιέργεια του κρόκου από τότε που θυμάται τον εαυτό του, όταν ούτε συνεταιρισμός υπήρχε, το προϊόν πωλούνταν χύμα και οι έμποροι πλήρωναν όσο όσο τους παραγωγούς.
Τα χωράφια τα έχει κληρονομήσει από τον προπάππο του, καθώς η σχέση της οικογένειας Πατσιούρα με το περιζήτητο σήμερα σαφράν (μια από τις πολλές ονομασίες του κρόκου, όπως επίσης ζαφορά) κρατάει από τον 19ο αιώνα - ίσως και ακόμη πιο πίσω - όταν σύμφωνα με την ιστορία κοζανίτες έμποροι, που εκείνη την εποχή διατηρούσαν στενές εμπορικές σχέσεις με την Αυστρία, μετέφεραν την καλλιέργειά του στην περιοχή.

Το 1971, ο πατέρας του μαζί με άλλους κατοίκους της περιοχής Τσαρτσαμπά Κοζάνης, στην οποία ευδοκιμεί το φυτό, είχαν την προνοητικότητα να συστήσουν έναν φορέα με το αποκλειστικό δικαίωμα της συλλογής, συσκευασίας και διακίνησης του κρόκου - τον σημερινό Αναγκαστικό Συνεταιρισμό Κροκοπαραγωγών Κοζάνης - διασφαλίζοντας έτσι την ποιότητά του και αποφεύγοντας τη νοθεία που γινόταν στο παρελθόν από έλληνες και ξένους εμπορομεσίτες, που αλώνιζαν στην περιοχή.

Η χρυσή δεκαετία του '80.  
Τα χρόνια που ακολούθησαν ο Νίκος Πατσιούρας, με κύριο επάγγελμα στα ορυχεία της Πτολεμαΐδας, είδε το εισόδημά του από τον κρόκο να αυξάνεται. Θυμάται τη χρυσή εποχή της δεκαετίας του '80, όταν εξαιτίας του πολέμου Ιράκ - Ιράν και της αδυναμίας του τελευταίου να εξάγει κρόκο (είναι από τις βασικές παραγωγές χώρες), η τιμή του είχε πιάσει τα 1.500 δολάρια το κιλό! Στη δεκαετία του '90 το προϊόν τυποποιήθηκε, ενώ ο συνεταιρισμός στον οποίο κατέχει αμισθί την τιμητική θέση του προέδρου πέτυχε το 1998 να αναδειχθεί σε Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Τα καλλιεργούμενα στρέμματα στην περιοχή έφτασαν ακόμη και τα 10.000, η παραγωγή τους 10-12 τόνους ετησίως και χάρη στο επιθετικό μάρκετινγκ η ζήτηση ήταν τόσο μεγάλη ώστε ο ίδιος - όπως και οι υπόλοιπες οικογένειες-μέλη του συνεταιρισμού - δεν προλάβαιναν να την καλύψουν.

Προτιμούσαν το Δημόσιο.  
Και μετά ήρθε η «κοιλιά». Από το 1998 ώς το 2007 η παραγωγή έπεσε στα 3.000 στρέμματα και στον 1,5 τόνο κρόκου, αφού όλο και περισσότεροι άρχισαν να εγκαταλείπουν την καλλιέργεια - «ψάχνοντας να βολευτούν κάπου στο Δημόσιο ή στη ΔΕΗ» όπως παραδέχεται ο κ. Πατσιούρας - με τους νέους ανθρώπους να παρατούν τα χωράφια, που έτσι νοικιάζονταν σε τρίτους για καλλιέργεια π.χ. σιταριού με ελάχιστη απόδοση. Οι δικαιολογίες πολλές. Είχαν πέσει οι τιμές, αλλά η κυριότερη έχει να κάνει με τη δουλειά που είναι σκληρή, καθώς κατά τη συγκομιδή (διαρκεί μόλις 20 ημέρες από τα μέσα Οκτωβρίου έως τα μέσα Νοεμβρίου) για να συλλέξει κάποιος ένα κιλό αποξηραμένων στιγμάτων πρέπει να μαζέψει 150.000 άνθη από περίπου ένα στρέμμα. Εν συνεχεία διαχωρίζει τα πέταλα από τα στίγματα που είναι ο κρόκος, καθώς και τους στήμονες, δουλειά που παίρνει ημέρες. «Είχαμε απελπιστεί», λέει ο κοζανίτης παραγωγός. «Πέρυσι εταιρείες από την Ισπανία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά ζητούσαν ποσότητες αλλά προϊόν δεν υπήρχε, με αποτέλεσμα να χαθούν αγορές στις οποίες εξάγεται το 30% της εγχώριας παραγωγής, δηλαδή γύρω στα 600-700 κιλά».
Η κρίση όμως έχει και τα καλά της και φέτος η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Εκατό με εκατόν πενήντα οικογένειες, ανάμεσά τους νέοι άνθρωποι, αποφάσισαν για πρώτη φορά φέτος να βάλουν κρόκο, προσθέτοντας 1.000 στρέμματα στη συνολική καλλιεργούμενη έκταση, που φτάνει πλέον τα 4.000 στρέμματα, με τις εκτιμήσεις να θέλουν από τον Μάιο και μετά να αυξάνεται και άλλο, στα 5.000. Στην Κοζάνη, ο κόσμος ξαναπιάνει την τσάπα, αφού ο νομός είναι ο... πρωταθλητής Ελλάδας στην ανεργία, με 25% επισήμως (που φτάνει το 30% στους νέους κάτω των τριάντα ετών), λόγω της κάμψης της απασχόλησης στη ΔΕΗ, τον επί δεκαετίες μοναδικό σχεδόν εργοδότη της περιοχής.

Καθαρά 1.000 ευρώ το κιλό.  
Τι εισόδημα λοιπόν αποφέρει στον 57χρονο συνταξιούχο η ενασχόληση με τον κρόκο; «Γύρω στα 10.000 ευρώ τον χρόνο», απαντά, καθώς καλλιεργεί δέκα στρέμματα. Και κάθε στρέμμα δίνει ένα κιλό κρόκου, το οποίο αφήνει στον παραγωγό 1.200 ευρώ μεικτά (μείον 250 ευρώ καλλιεργητικά έξοδα), δηλαδή 1.000 ευρώ καθαρά. Τώρα, στόχος του είναι να κερδηθούν ξανά οι παραδοσιακές ξένες αγορές (Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Ελβετία, Καναδάς, ΗΠΑ) και παράλληλα να ανοίξουν νέες.
Ποιες είναι οι καινούργιες; Κατ' αρχάς η Ρωσία και οι χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης όπου ήδη εξάγονται κάποιες μικρές παρτίδες, έπειτα οι σκανδιναβικές χώρες και εν συνεχεία οι αραβικές, με πρώτες και καλύτερες τη Σαουδική Αραβία και το Ντουμπάι. «Εχω βάλει στόχο να κλείσουμε συμφωνίες για 500 κιλά κρόκου τον χρόνο με αλυσίδες σούπερ μάρκετ στην Αραβική Χερσόνησο και την Ανατολική Ευρώπη» λέει ο κοζανίτης παραγωγός, που για τον λόγο αυτόν συμμετέχει σε ένα συγχρηματοδοτούμενο από την ΕΕ πρόγραμμα για την προβολή παραδοσιακών προϊόντων σε τρίτες χώρες. Ο συνεταιρισμός συνεργάζεται από το 2008 με την εταιρεία καλλυντικών Κορρές (διανέμει ροφήματα με βάση τον κρόκο σε επτά γεύσεις) και πρόσφατα με την εταιρεία Μέλι Αθηνών για την κυκλοφορία μελιού με κρόκο.

Η ιστορία του κρόκου. 
Ο κρόκος έλκει την καταγωγή του από την Ανατολή, απ' όπου οι σταυροφόροι τον μετέφεραν τον 13ο αιώνα στην Ευρώπη. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, πρωτοκαλλιεργήθηκε στην Ελλάδα κατά τη Μεσομινωική Περίοδο. Επιπλέον, υποστηρίζεται ότι με την κροκοκαλλιέργεια καταγίνονταν οι Ελληνες, τόσο κατά τους μακεδονικούς, όσο και κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Με τις εκστρατείες, μάλιστα, του Μεγάλου Αλεξάνδρου διαδόθηκε στην Ανατολή.

Του Γιώργου Φιντικάκη
Πηγή ΤΑ ΝΕΑ
3-4.12.2011

Τα χειροποίητα μελισσόκερα

Mια ασυνήθιστη ευωδιά πλανιόταν στα σοκάκια της κατάλευκης Χώρας της Σικίνου. Σε μια αυλή, μια παρέα από ηλικιωμένες κυρίες «πολεμά» ένα από τα πολύτιμα αγαθά που προσφέρει η μέλισσα, το κερί. Συγκεντρώθηκαν εν όψει του πανηγυριού της Παναγίας για να φτιάξουν τα περίφημα μελισσόκερα της Σικίνου, όπως κάνουν πριν από κάθε πανηγύρι του νησιού.
«Παλιά δεν υπήρχε έτοιμο κερί στη Σίκινο. Μόνο τα μελισσόκερά μας. Τώρα, τόσο τα κεριά όσο και τις λαμπάδες τα φτιάχνουμε μόνο για τα τέσσερα μεγάλα πανηγύρια και τα τάματα του Δεκαπενταύγουστου. Βέβαια, στους πολυελαίους στις εκκλησιές έχουμε πάντα μελισσόκερα. Ετοιματζίδικο κερί δεν επιτρέπουμε! Ετσι, πριν από κάθε μεγάλη γιορτή, μαζευόμαστε όλες οι γιαγιάδες μαζί, 15-20 γυναίκες, και βοηθάμε την "πανηγυρού" να φτιάξει τα κεριά, ενώ για τον Δεκαπενταύγουστο μόνο όσες έχουμε τάμα, γι' αυτό είμαστε λίγες τώρα. Για τα μεγάλα πανηγύρια φτιάχνουμε παραπάνω από 70 κεριά -και 15 και 18 κιλά κερί!» λέει η κ. Μαρία Αρσενικού, που ηγείται της παρέας και μας μιλά για την άλλη μεγάλη παράδοση του νησιού, το έθιμο του «πανηγυρά».
Τέσσερα είναι τα μεγάλα πανηγύρια του νησιού, τέσσερις οι αγαπημένες εικόνες (Παντάνασσας, Τιμίου Σταυρού, Εισοδίων της Θεοτόκου, Ζωοδόχου Πηγής), τέσσερις κι οι «πανηγυράδες», το έθιμο των οποίων καλά κρατεί στη Σίκινο. Υποχρέωση του «πανηγυρά» είναι να φυλάει για έναν ολόκληρο χρόνο την εικόνα στο σπίτι του, να θυμιατίζει τρεις φορές την ημέρα, να κρατά το καντήλι αναμμένο και στη γιορτή να αναλαμβάνει τα έξοδα και τις απαιτούμενες προετοιμασίες για το πανηγύρι (άσπρισμα της εκκλησίας, μελισσόκερα, αρτοκλασία, φαγητό). Η επιμονή με την οποία συνεχίζεται ετούτη η παράδοση στη Σίκινο είναι εντυπωσιακή, καθώς έχουν δημιουργηθεί πλέον ολόκληρες λίστες αναμονής με τους υποψήφιους «πανηγυράδες»: «Στη λίστα για την εικόνα της Παντάνασσας, για παράδειγμα, γραφόμαστε με το που γεννιόμαστε αλλά και πάλι τα παιδιά ή τα εγγόνια μας παίρνουν την εικόνα, κανείς δεν προλαβαίνει να την πάρει όσο ζει!», τονίζουν οι γυναίκες.
Τα μελισσόκερα συνδέονται με μία ακόμη παράδοση του νησιού, τη μελισσοκομία, με την οποία ασχολούνται σχεδόν και οι 300 κάτοικοί του. «Το μέλι μας είναι από τα καλύτερα της Ελλάδας και φημίζεται εδώ και πολλούς αιώνες», λέει η κ. Αννα Βενιέρη, ή «Αγαπούλα», πρόεδρος του Μελισσοκομικού Συνεταιρισμού «Υψέλι» και μας μιλά για ένα αρχαίο νόμισμα της Σικίνου, που χρονολογείται από το 300 π.Χ., και απεικονίζει στη μία όψη ένα τσαμπί σταφυλιού και στην άλλη μία μέλισσα. Εκτός από το περίφημο μέλι που εξαντλείται μέσα σε λίγους μήνες, παρότι η παραγωγή του ξεπερνά τους 15 τόνους, «οι γυναίκες φτιάχνουν το περίφημο σικινιώτικο παστέλι και φυσικά τα μελισσόκερα», συμπληρώνει η αεικίνητη πρόεδρος.
Μελισσοκομία. Η κ. Αννα Βενιέρη, πρόεδρος του Μελισσοκομικού Συνεταιρισμού «Υψέλι», στο μελισσοκήπι της
Μελισσοκομία. Η κ. Αννα Βενιέρη, πρόεδρος του Μελισσοκομικού Συνεταιρισμού «Υψέλι», στο μελισσοκήπι της
Δουλεύοντας το κερί
Η παρέα. Πριν από κάθε πανηγύρι, οι γυναίκες μαζεύονται σε μία αυλή και φτιάχνουν τα κεριά βοηθώντας την «πανηγυρού»
Η παρέα. Πριν από κάθε πανηγύρι, οι γυναίκες μαζεύονται σε μία αυλή και φτιάχνουν τα κεριά βοηθώντας την «πανηγυρού»
«Για να φτιάξουμε τα μελισσόκερα πρώτα απ' όλα μαζεύουμε το κερί από τις κερήθρες», λέει η κυρία Ειρήνη Μάναλη. «Επειτα το λιώνουμε στην κατσαρόλα και το τοποθετούμε σ' ένα μπολ για να κρυώσει. Μετά παίρνουμε αυτό το κομμάτι κι αφού το ζεστάνουμε στο κάρβουνο αρχίζουμε να το ξύνουμε με το κουτάλι» συμπληρώνει. Τα ξύσματα - φλοίδες τα παραλαμβάνουν από την ποδιά της οι υπόλοιπες γυναίκες, τα ζεσταίνουν στο μαγκάλι για να μαλακώσουν και τα δουλεύουν στο χέρι μέχρι να γίνουν εύπλαστα. Επειτα τα παραδίδουν στην κυρία Μαρία Αρσενικού, η οποία ξεκινά να τα πλάθει γύρω από τα φιτίλια. «Δεν είναι δύσκολο το πλάσιμο. Υπολογίζεις το πάχος, κοιτάς να είναι ομοιόμορφο και το φτιάχνεις. Δεν θέλει κόπο αλλά κέφι. Αμα το κάνεις με το ζόρι καλύτερα να μην το κάνεις καθόλου», λέει και μέσα σε λίγα λεπτά τα πρώτα μελισσόκερα είναι έτοιμα.
Μάζα. Τα ξύσματα του κεριού θερμαίνονται στο κάρβουνο και «δουλεύονται» στο χέρι μέχρι να γίνουν μια εύπλαστη μάζα
Μάζα. Τα ξύσματα του κεριού θερμαίνονται στο κάρβουνο και «δουλεύονται» στο χέρι μέχρι να γίνουν μια εύπλαστη μάζα
«Το δύσκολο μέρος είναι το πρώτο πλάσιμο γιατί το κερί πρέπει να είναι πολύ ζεστό για να δουλευτεί και καίγονται τα χέρια σου, πυρώνεις» λέει η κ.Καλλιόπη Ρόδου και σταματά κάθε τόσο για να μυρίσει το κερί με αγαλλίαση. «Κόρες κι εγγονές ξέρουν να φτιάχνουν, ή περιμένουν από εσάς;», τις ρωτάμε. «Από εμάς!» απαντούν με μια φωνή γεμάτη παράπονο: «Οι κόρες κάτι ξέρουν, τις εγγονές τις παρακαλάμε να μάθουν να φτιάχνουν παστέλια και κεριά, αλλά ελάχιστες ενδιαφέρονται... Εμείς όσο ζούμε δεν θα πάψουμε να τα φτιάχνουμε. Μετά ας κάνουν ό,τι καταλαβαίνουν...».
ΟΛΓΑ ΧΑΡΑΜΗ
xarami@pegasus.gr

ΦΩTOΓΡAΦIEΣ: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ
www.moustafellou.com

Πηγή ΕΘΝΟΣ
14.8.2011

Πέμπτη 24 Νοεμβρίου 2011

Ζωντανεύοντας αντίκες : Επισκευές παλαιών επίπλων

Το εργαστήριο που επισκευάζει παραδοσιακά έπιπλα και αντίκες στη οδό Ζαΐμη κρύβει ιστορία μισού αιώνα. Ο Ιωακείμ Ασλάνογλου έφερε την πείρα και την τέχνη του από την Κωνσταντινούπολη.
Ενας μάστορας με γνώση και μεράκι που μετέδωσε τις τεχνικές των προγόνων του στον νεαρό συνεχιστή που πήρε τη σκυτάλη, τον, τότε, εικοσάχρονο Νίκο Κουφάκη. "Είχα έφεση στις καλλιτεχνικές εργασίες, που με οδήγησε στην αναπαλαίωση επίπλων. Εμαθα τη δουλειά και τελικά με απορρόφησε", λέει "ξεφυλλίζοντας" τις αναμνήσεις του.
Ο παλιός μπουφές, η τραπεζαρία της γιαγιάς και τα έπιπλα αντίκες ξαναζωντανεύουν στα επιδέξια χέρια του Νίκου από τα οποία έχουν περάσει έπιπλα ακόμη και 250 ετών, όπως "το βιεννέζικο πιάνο και η γαλλική ρουλέτα του μεσοπολέμου σε στυλ art deco. Προσπαθώ να μαθαίνω την ιστορία κάθε επίπλου που φτάνει στα χέρια μου και το δουλεύω. Κουβαλούν συναισθήματα, αναμνήσεις. Είναι σαν να σου μιλάνε. Δουλεύω το χειροποίητο λούστρο, χρησιμοποιώ την τεχνική με τη γομαλάκα όπως ακριβώς έκαναν οι παλιοί μάστορες καθώς και την πιο ασυνήθιστη τεχνική ?μπουρλέ?, που είναι η προϊστορία του αφρολέξ -τζίβα και βαμβάκι- όταν επισκευάζω τις ταπετσαρίες στα έπιπλα. Η πατίνα είναι άλλη παλιά γαλλική τεχνική παλαίωσης, που έχει τις ρίζες της στην εποχή της Αναγέννησης", λέει ο κ. Νίκος Κουφάκης.
Η αγάπη και το πάθος για την τέχνη του φαίνεται και στη φωνή του Νίκου Κουφάκη, έτσι όπως πάλλεται με τρυφερότητα καθώς περιγράφει τις τεχνικές. Πιστεύει ότι "το κόστος της επισκευής είναι χαμηλότερο από την αγορά ενός παλιού επίπλου ή ενός καινούργιου που δεν θα καταφέρει να επιβιώσει στον χρόνο".

Διεύθυνση :
Νικόλαος Κουφάκης, Μετσόβου 26 και Ζαϊμη 41, 2108226977, 6945978950

Nίκη Mηταρέα nmitarea@pegasus.gr
ΦΩTOΓΡAΦIΕΣ: Χάρης Γκίκας gikas@pegasus.gr

Πηγή ΕΘΝΟΣ
10.11.2011

Τρίτη 25 Οκτωβρίου 2011

Κανένα φαγητό δεν πάει χαμένο Μπορείτε κι εσείς να προσφέρετε βοήθεια)

Ο φούρνος στο μικρό αναψυκτήριο της κ. Μαίρης Λούκα στους Αγίους Αναργύρους δεν σταματά ποτέ να δουλεύει. Η ιδιοκτήτρια πάντα πίστευε ότι οι προθήκες θα πρέπει να είναι συνεχώς γεμάτες με «καλούδια», να προδιαθέτουν τον κόσμο να ψωνίσει. «Δυστυχώς όμως αυτό σημαίνει ότι στο τέλος της ημέρας “μένουν” κάποια κομμάτια», λέει. «Φρέσκα, φρεσκότατα είναι, ωστόσο δεν μπορώ να τα βγάλω ξανά την επόμενη ημέρα». Μέχρι πριν από λίγο καιρό, η κ. Λούκα μάζευε τις 10-15 τυρόπιτες που περίσσευαν και τις μοίραζε σε φίλους και γνωστούς. Ομως, τη βασάνιζε η σκέψη ότι στη διπλανή γειτονιά, στο διπλανό σπίτι μπορεί να υπάρχουν οικογένειες που τα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Τους Αγίους Αναργύρους μαστίζει η ανεργία, όλο και περισσότεροι είναι αυτοί που δυσκολεύονται να καλύψουν ακόμα και τις πιο βασικές ανάγκες.

Κάπως έτσι, η κ. Λούκα και το αναψυκτήριο «Οσκαρ» ήταν από τους πρώτους που δήλωσαν συμμετοχή στο «Μπορούμε», μια νέα πρωτοβουλία καταπολέμησης της σπατάλης του περισσευούμενου φαγητού και υπέρ της αξιοποίησής του για κοινωφελή σκοπό. Η ιδέα και η υλοποίησή της ανήκει στην κ. Ξένια Παπασταύρου, εθελόντρια της Τράπεζας Τροφίμων. «Μέσα από τη δραστηριοποίησή μου στην Τράπεζα διαπίστωσα ότι ενώ υπάρχει διάθεση από εταιρείες και ιδιώτες να βοηθήσουν και φυσικά τεράστια ζήτηση, δεν μπορούν οι δύο πλευρές να “συναντηθούν”», λέει η ίδια στην «Κ». «Η πρωτοβουλία, μέσα και από το σάιτ

  http://www.boroume.gr/

φιλοδοξεί να παίξει αυτό τον ρόλο, να φέρει κοντά τους δύο αυτούς πόλους, ώστε τίποτα να μην πηγαίνει χαμένο».

Και την ώρα που στην Ελλάδα του 2011 χιλιάδες άνθρωποι δεν μπορούν να προσφέρουν στον εαυτό τους και στην οικογένειά τους ούτε «ένα πιάτο φαγητό», τόνοι απολύτως κατάλληλου φαγητού πετιούνται καθημερινά σε εκατοντάδες εστιατόρια, ταβέρνες, και άλλα σημεία εστίασης σε όλη τη χώρα. Η πρωτοβουλία καλεί τις εταιρείες εστίασης που διαπιστώνουν ότι συχνά διαθέτουν περισσευούμενο φαγητό το οποίο καταλήγει στα σκουπίδια, ακόμα και αν πρόκειται για μικρή ποσότητα, και ταυτόχρονα τους εκπροσώπους ιδρυμάτων απόρων, παιδιών, ηλικιωμένων ή τοξικοεξαρτημένων ή και τους ίδιους τους ανέργους που δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σε ποιοτικό και θρεπτικό φαγητό καθημερινά, να δηλώσουν το «παρών». Είναι βέβαιο, όπως λέει η κ. Παπασταύρου, ότι κάποιος που όσους μπορούν να βοηθήσουν και κάποιος από εκείνους που έχουν ανάγκη βοήθειας θα βρίσκονται κοντά, ούτως ώστε να μην απαιτείται η μεταφορά φαγητού για μεγάλες αποστάσεις ή η αποθήκευσή του.

«Οταν επικοινώνησα με την κ. Λούκα από τους Αγίους Αναργύρους, για παράδειγμα, έψαξα και βρήκα ότι στην περιοχή κάνει σημαντικό έργο ο ιερέας της ενορίας του Αγίου Δημητρίου στα Μυκονιάτικα. Πράγματι, σήμερα, περνάει ο παπάς κάθε μέρα και παίρνει το περισσευούμενο φαγητό από την κ. Λούκα και το προσφέρει στους απόρους. 

Η δυναμική της πρωτοβουλίας είναι στη γειτονιά», εξηγεί. Εκτός από το «Οσκαρ», συμμετοχή έχουν δηλώσει και πολλές άλλες επιχειρήσεις, πολλοί από τους οποίους, όπως για παράδειγμα το κατάστημα «Βενέτη» στη Φιλοθέη, έψαχναν ήδη τρόπους να διοχετεύουν τα προϊόντα που περισσεύουν σε ανθρώπους που τα χρειάζονται. «Προσπαθούσαν τίποτα να μην πηγαίνει χαμένο, αλλά χρειάζονταν κάποιον να συντονίζει την προσπάθεια. Ενας από τους υποψήφιους αποδέκτες τώρα είναι η Στέγη Ανηλίκων της Νέας Ιωνίας». Η πρωτοβουλία στηρίζεται από την Τράπεζα Τροφίμων, η οποία συνεργάζεται με περισσότερα από 200 ιδρύματα σε όλη την Αττική. «Με έναν τρόπο έχουμε τον χάρτη των φορέων που έχουν ανάγκη φαγητού», εξηγεί η κ. Παπασταύρου. Συνολικά, βοηθούν στη σίτιση 27.250 ανθρώπων την εβδομάδα.

«Κάτι κάνω»
Ταυτόχρονα, το σάιτ φιλοδοξεί να λειτουργεί και σαν βάση δεδομένων για κάθε είδους τέτοιες προσπάθειες. Στο boroume.gr προβλήθηκε, για παράδειγμα, και η πρωτοβουλία του εστιατορίου Kavatza στο Κολωνάκι να προσφέρει με αφορμή την παγκόσμια ημέρα κατά τις φτώχειας στις 17 Οκτωβρίου ένα μπολ αχνιστή φασολάδα σε περισσότερους από 250 ανθρώπους. Μάλιστα, λόγω της μεγάλης ανταπόκρισης του κόσμου, ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου πρόκειται να συνεχίσει τη συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων, προσφέροντας μια μερίδα καλομαγειρεμένο, φρέσκο φαγητό, στο πλαίσιο των δημοτικών συσσιτίων.
Η αξία των ειδών διατροφής που δωρίζονται από επιχειρήσεις, οι οποίες παράγουν ή εμπορεύονται τέτοια αγαθά, προς το Ιδρυμα Τράπεζα Τροφίμων εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων. Ομως η ηθική ικανοποίηση της προσφοράς είναι η μεγαλύτερη ανταπόδοση. «Βλέπω κάθε μέρα τον παπά που έρχεται και σκάω ένα χαμόγελο», λέει η κ. Λούκα. «Αισθάνομαι ότι κάτι κάνω».

Της Λίνας Γιάνναρου
25.10.2011

Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2011

Bondex Couriers: Ταχυμεταφορές με...ορθοπεταλιές (Courier οικολογικός αλλά για ταχύτατες παραδόσεις)

ΠΟΔΗΛΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ COURIER!!!!

Το χόμπι επάγγελμα έκαναν ο Χάρης, ο Κρίστιαν και ο Μιχάλης και μεταφέρουν φακέλους, μικρά δέματα, ακόμα και κλουβιά για παπαγάλους. Η ομάδα πάει παντού στο Λεκανοπέδιο και αν τους ζητηθεί μπορούν να πραγματοποιήσουν αποστολή μέσα σε 45 λεπτά!

Η ισχύς εν τη ενώσει, σκέφτηκαν τρεις φίλοι και δημιούργησαν, μέσα σε δύσκολους καιρούς, την πρώτη εταιρεία courier με ποδήλατα στην Ελλάδα.
Στην πραγματικότητα αποφάσισαν να κάνουν το χόμπι τους επάγγελμα, το οποίο, όπως λένε, αποδεικνύεται και προσοδοφόρο.
Ο Χάρης, ο Κρίστιαν και ο Μιχάλης από τον περασμένο χρόνο ίδρυσαν την Bondex Couriers και επενδύοντας σε ένα σύστημα οικολογικών ταχυμεταφορών μεταφέρουν από φακέλους μέχρι και? κλουβιά για παπαγάλους εντός των αττικών τειχών...
Η αστική ποδηλατική κουλτούρα τους αποτέλεσε το εφαλτήριο για την οργάνωση της εταιρείας, καθώς η πρώτη γνωριμία μεταξύ τους έγινε στην ποδηλατική κοινότητα, όπου και έγιναν φίλοι.

Η ιδέα
"Ποδηλάτες από το εξωτερικό μάς έδωσαν την ιδέα, η οποία έξω είναι πολύ διαδεδομένη εδώ και τουλάχιστον τριάντα χρόνια. Μέχρι εκείνη τη στιγμή όλοι ασχολούμασταν με κάτι άλλο. Είδαμε ότι αυτό που είχαμε μπροστά μας ήταν πιο φιλικό προς εμάς και φυσικά περισσότερο προσοδοφόρο" λέει στο "Εθνος" ο Χάρης Σταχτούργος, ένας εκ των ιδρυτών της Bondex Couriers.
"Η βασική μας διαφορά με το εξωτερικό είναι ότι οι εμπορικές και οικονομικές δραστηριότητες δεν είναι συγκεντρωμένες σε ένα σημείο. Επιχειρήσεις και καταστήματα υπάρχουν διασκορπισμένα σε όλη την Αττική. Με το ποδήλατο πάμε παντού: Γλυφάδα, Μεταμόρφωση, Κηφισιά, Αγία Παρασκευή, Βριλήσσια, Χαϊδάρι... Εχουμε χωρίσει την Αττική σε ζώνες: η Α' είναι το κέντρο, η Β' πιάνει βόρεια από Κηφισιά, νότια από Βούλα, δυτικά από Πετρούπολη και ανατολικά από Αγία Παρασκευή, και η Γ' ζώνη είναι το ''υπόλοιπο'' Αττικής".
Η διαφορά τους με τις κλασικές εταιρείες courier είναι η... ταχεία επέμβαση. "Δεν δουλεύουμε σαν ταχυδρομείο. Εμάς μπορεί κάποιος να μας καλέσει και να πάμε για παραλαβή μέσα σε 40 λεπτά. Κάνουμε τις μεταφορές χέρι με χέρι και παραδίδουμε μόνο στον παραλήπτη.
Μεταφέρουμε φακέλους και μικροδέματα έως 10 κιλά, αλλά πολύ σύντομα θα έχουμε και cargo ποδήλατα για τα μεγάλα αντικείμενα".
Ο πρώτος τους πελάτης ήταν μια εταιρεία και ακολούθησαν πολλές, καθώς και μεγάλος αριθμός ιδιωτών που επιθυμεί άμεση παραλαβή και μεταφορά ενός εγγράφου ή ενός πακέτου.
Παραγγελίες και από βουλευτές

Οι ιδιαιτερότητες της δουλειάς
Ο Χάρης υπερηφανεύεται για την ταχύτητα της ομάδας, η οποία μεγαλώνει όταν πέφτει πολλή δουλειά (τα Χριστούγεννα βγήκαν έξω 20 ποδήλατα).
"Μέσα στο καταχείμωνο, ένας βουλευτής μάς είχε ζητήσει να αναλάβουμε την παράδοση καλαθιών-δώρων. Αυτό ομολογώ ότι ήταν δύσκολο, λόγω του όγκου των καλαθιών, αλλά το καταφέραμε".
Τα μέλη της εταιρείας, που σήμερα είναι έξι, οι πρωτεργάτες Χάρης, Κρίστιαν και Μιχάλης, αλλά και οι Νικόλας, Ανδρέας και Αγης, εκτός από τις υπηρεσίες τις οποίες προσφέρουν στους πελάτες τους έχουν και το πρόσθετο... ίδιον όφελος να διατηρούν τη φόρμα τους. "Μας έχει τύχει πελάτης που ήθελε μια παράδοση από τη Μαρίνα της Γλυφάδας στη Νέα Ερυθραία. Αυτό το πετύχαμε μέσα σε 45'. Μέσα μεταφοράς δεν χρησιμοποιούμε, ίσως ενίοτε τον προαστιακό. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι κάποιοι επειδή μας βλέπουν με το ποδήλατο θεωρούν ότι είμαστε κατάκοποι και μας προσφέρουν χυμούς, φαγητά ή γλυκά. Το σίγουρο είναι ότι είμαστε πολύ ικανοποιημένοι από αυτό που κάνουμε και παρά τη δυσκολία του μας ευχαριστεί. Οσο περνάει ο καιρός και η κουλτούρα του ποδηλάτου εδραιώνεται, τόσο πιο φιλικά γίνονται τα υπόλοιπα οχήματα απέναντί μας".
3 ζώνες

Τιμές από 6,5 ευρώ
Για αποστολή μέχρι την επόμενη ημέρα το κόστος είναι € 6,50 για τις ζώνες Α' και Β' και € 10 για τη ζώνη Γ'. Για παράδοση αυθημερόν οι αντίστοιχες τιμές είναι: € 7,50, € 8 και € 12. Με λίγο παραπάνω μπορείτε να ζητήσετε παράδοση σε μιάμιση ώρα, ακόμα και σε 40 λεπτά. παράδοση και το Σάββατο.

Η εταιρεία
Εμπειροι οι ποδηλάτες
Η Bondex Couriers δημιουργήθηκε μέσα από τα σπλάχνα της αθηναϊκής αστικής ποδηλατικής κοινότητας.
Στόχος της είναι να προσφέρει υπηρεσίες ταχυμεταφορών (courier) για την αποστολή εγγράφων και μικροδεμάτων εντός λεκανοπεδίου Αττικής.
Οι ταχυδρόμοι-αναβάτες είναι έμπειροι αστικοί ποδηλάτες, ενώ η ίδια η εταιρεία διαθέτει τεχνογνωσία.
Βασικός στόχος της είναι η παροχή οικολογικών υπηρεσιών σε ανταγωνιστικές τιμές.
Προσφέροντας υπηρεσίες σε άτομα, νοικοκυριά και επιχειρήσεις καινοτομεί δίνοντας υπηρεσία 1 ώρας σε αυτούς που τη χρειάζονται απαραιτήτως και άμεσα (δικηγόρους, γιατρούς, συμβολαιογράφοι).
Στέλλα Κεμανετζή
Πηγή Εθνος
22.10.2011

Για επικοινωνία με την Bondex Couriers :


Προικονήσου 16, Αθήνα 17472
6945390977
http://www.bondexcouriers.com/
Ωρες :
Δευ - Παρ:9:00 π.μ.-6:00 μ.μ.
email : info@bondexcouriers.com

Τετάρτη 19 Οκτωβρίου 2011

Προσφορά ρούχων σε άστεγους και μετανάστες

Ο υδράργυρος δείχνει ότι έρχεται ο καιρός να κατεβάσουμε τα χειμωνιάτικα. Στο ξεσκαρτάρισμα των ρούχων μπορούμε να χαρίσουμε ό,τι δεν φοράμε πια σε φορείς, οργανώσεις και ιδρύματα που φροντίζουν για τους άστεγους, τους μετανάστες, τα παιδιά των φαναριών κλπ.

Ρούχα καθαρά, όχι.......κουρελιασμένα, τρύπια ή ξεφτισμένα, αλλά με όλα τους τα κουμπιά, φερμουάρ ή κορδόνια, που σέβονται την αξιοπρέπεια του συνανθρώπου που θα τα φορέσει μετά από εμάς, είναι καλοδεχούμενα.

Θα περίμενε κανείς ότι σε τέτοιες εποχές κρίσης, ο κόσμος σκέπτεται δύο και τρεις φορές προτού χαρίσει κάτι. Απ' ό,τι φαίνεται, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Μερικές φορές οι χώροι δεν επαρκούν. «Το σπίτι μου είναι γεμάτο, δε χωράει άλλα. Δεν έχουμε πού να τα αποθηκεύσουμε» λέει ο 32χρονος Θεοδόσης Τζάνος. Μηχανολόγος μηχανικός το επάγγελμα, έχει δημιουργήσει την ΙΔΕΑ (Ισορροπία, Διασκέδαση, Εθελοντισμός, Αλληλεγγύη, www.idea.org.gr, 6945.89.12.18).

Στο μυαλό του έχει διάφορες ιδέες για τη δημιουργική και με διαφάνεια, όπως πολλαπλά τονίζει στη διάρκεια της συζήτησης, προσφορά και βοήθεια. «Αν θες να δώσεις ρούχα, στάσου στα φανάρια και δώσε τα στους μετανάστες που καθαρίζουν τα παρμπρίζ». Μέσα στη χρονιά μοίρασαν ρούχα στην Ομόνοια δύο φορές και η προσέλευση ξένων και Ελλήνων ήταν μεγάλη. Εκτός από ρούχα, στα «σκαριά» βρίσκεται συνεννόηση του με εταιρείες τροφοδοσίας (κέτερινγκ), ώστε να μοιράζεται στους έχοντες ανάγκη και να μην πετιέται το φαγητό της ημέρας που δεν καταναλώθηκε.

Ίδια εικόνα για την προσφορά ρούχων έχει σχηματίσει και η κοινωνική λειτουργός κ. Τίνα Στάικου από την οργάνωση εθελοντών «Είμαι εδώ» (6944.34.11.30, www.eimaiedo.gr). «Αφθονη η εισροή ρούχων. Δεν μειώθηκε ποτέ. Ο κόσμος δίνει απλόχερα», λέει η ίδια. Τα ρούχα που περισσεύουν ήδη μετατρέπονται σε κάτι άλλο: τσάντες, θήκες, αξεσουάρ κ.ο.κ.

Αυτήν την εποχή χρειάζονται περισσότερο σχολικά είδη, παιχνίδια, κάδρα, μικρο έπιπλα, όπως τραπεζάκια, καροτσάκια και ένα μονό κρεβάτι για τον ξενώνα που βρίσκεται στον Αγ. Νικόλαο Αχαρνών (Επιδάμνου 5).

Εκτός από βοήθεια σε χώρες της Αφρικής, η ομάδα εθελοντών είναι εδώ για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες στην Ελλάδα, καθώς και τους ασθενείς. Παπούτσια παιδικά από νούμερο 30 και πάνω και σχολικά είδη χρειάζονται τα παιδιά που φροντίζει το Κέντρο Συμπαράστασης Παιδιών και Οικογένειας (Αρίστωνος 6-8, Κολωνός, ύψος Κωνσταντινουπόλεως 165, 210-52.39.402, 210-52.41.149), ενώ «δεχόμαστε και ρούχα», εξηγεί η υπεύθυνη κ. Μυρτώ Λαιμού.

Ρούχα δέχεται και η «Πορεία Αγάπης» (Αναχάρσιδος 1, 210-70.15.647, www.poreiaagapis.gr, υπεύθυνη κ. Χάιδω Ψιλοοίνη). Ο Μανδύας και το Μπακάλικο είναι οι δύο κωδικές ονομασίες που έχουν δοθεί στη συλλογή ρούχων και τροφίμων.

Ιφιγένεια Διαμαντή 
 
Πηγή Καθημερινή
15.10.2011

Δευτέρα 15 Αυγούστου 2011

Μια ζωή στην...ψάθα (Παραδοσιακά επαγγέλματα)

Μια χούφτα ανθρώπων εξασκεί σε πείσµα των καιρών την τέχνη της χειροποίητης βιεννέζικης ψάθας, συνεχίζοντας την οικογενειακή παράδοση που ξεκίνησε το 1850 σε µια πολυσύχναστη αυλή στο Σύνταγµα.

Η κυρία Ζωή, ο κ. Απόστολος και η Ζωίτσα, κληρονόµοι µιας παράδοσης που αποφάσισαν ότι δεν θα χαθεί, µας υποδέχονται στο «σπίτι» τους, στο εργαστήριό τους στον Νέο Κόσµο. Θα µας ξεναγήσουν στη συνυφασµένη µε την ψάθα ζωή τους, στις αντιεµπορικές τους συνήθειες, στις αξίες τους. Μαζί τους ο 18χρονος Αντώνης, γιος τής Ζωίτσας και εγγονός τής κυρά Ζωής και του κυρ Απόστολου. Η γιαγιά τον θεωρεί φαβορί για το Πολυτεχνείο και εύχεται να µπει στην Αθήνα για να δοκιµάσει το παιδί την τέχνη της οικογένειας, να µυηθεί αν θέλει στο εργαστήρι... Αν αποφασίσει να πιάσει το «κουµπάσο» – ειδικό εργαλείο για το πλέξιµο της ψάθας – και να ζήσει από αυτό, θα γίνει η πέµπτη γενιά που θα βαδίσει στα χνάρια των προγόνων, η αύρα των οποίων είναι παντού: στα παλιά έπιπλα, στα εργαλεία, στις φωτογραφίες... «Κοιτάξτε αυτή την κυρία» µας λέει η κυρία Ζωή τείνοντας προς το µέρος µας µια ασπρόµαυρη φωτογραφία.

Η κυρία η οποία κοιτάζει αυστηρά τον φακό είναι η Ελένη Βενιζέλου, ο πρώτος κρίκος στην άθραυστη αλυσίδα της οικογενειακής παράδοσης. Αλλιώτικη από τις γυναίκες της εποχής της, έπινε τον πρωινό της καφέ και διάβαζε εφηµερίδα σαν άνδρας στα καφενεία του Συντάγµατος – η «Συνάντηση» και ο «Ζαγορίτης» ήταν τα αγαπηµένα της. Στις ελεύθερες ώρες της κάνει βόλτες στον Κήπο και στους αρχαιολογικούς χώρους της πόλης – τότε δεν περιφράσσονταν – και ονειρεύεται ταξίδια. Σε ένα από αυτά στη Βιέννη, όπου συνοδεύει τον γιατρό αδελφό της, ενθουσιάζεται µε ένα ιδιότυπο εργόχειρο, το πλέξιµο της ψάθας, το οποίο παρακολουθεί στο διάσηµο εργοστάσιο επίπλων Thonet. Επιστρέφει µε χίλιες ιδέες στο µυαλό της και στήνει το πρώτο της εργαστήριο χειροποίητης βιεννέζικης ψάθας στην αυλή του σπιτιού της, στη συµβολή των οδών Πεντέλης και Μητροπόλεως, στο Σύνταγµα. Ο σύζυγός της, έµπορος ξυλείας, τη φέρνει σε επαφή µε «εργοστάσια» της εποχής και ένας νέος τρόπος ζωής για την οικογένεια αρχίζει, µε τρία παιδιά να µεγαλώνουν στο πλάι µιας σκληρά εργαζόµενης µητέρας. Ενα από αυτά, ο Σπυρίδων, µεγαλώνοντας θα αγαπήσει την τέχνη και θα πάρει στα χέρια του τη δουλειά. Οταν παντρευτεί θα µυήσει και τη γυναίκα του Ζωή (από τότε όλα τα κορίτσια της οικογένειας θα πάρουν το όνοµα της γιαγιάς). Σε λίγα χρόνια ο «Πίπης», για τους φίλους και πελάτες, πλέκει τις ψάθες για τις καλύτερες εκθέσεις επίπλων της πόλης, όπως του Βαράγκη, του Αθηναίου και του Καψούρου. Η ιστορία του τόπου και η ιστορία της οικογένειας εκτυλίσσονται σε εκείνη την πρώτη αυλή µε τα αγιοκλήµατα: πόλεµος, Κατοχή, απελευθέρωση... Ειδικά τότε η αυλή γέµιζε µε κόσµο. «Ο πρώτος “Βασιλόπουλος” άνοιξε στη Βουλής. Οι ιδιοκτήτες ήταν φίλοι του πατέρα µου» θυµάται η κυρία Ζωή. «Μαζεύονταν τα µεσηµέρια ή τα βράδια οι παλαιοί Αθηναίοι και δοκίµαζαν αβγοτάραχο και ροκφόρ, ενώ η µαµά µου µαγείρευε κοκκινιστό µε µακαρόνια. Οι δικοί µου ήταν µποέµ. Ζούσαν σαν καλλιτέχνες. ∆εν προγραµµάτιζαν, δεν “επένδυαν” ακόµη και τις εποχές που πελάτες τους ήταν η “Μεγάλη Βρεταννία”, η Εθνική Τράπεζα, το ξενοδοχείο “Ατενέ”...».


Με την ευχή των παππούδων
Κάποια στιγµή, το 1959, το εργαστήριο µεταφέρεται σε άλλον χώρο, καθώς στην «αυλή» θα ανεγερ θεί το υπουργείο Παιδείας. Οι πελάτες – και πάντα φίλοι – προστρέχουν να βοηθήσουν την ξεσπιτωµένη οικογένεια που µπαίνει σε µια νέα περιπέτεια, αυτή της «φιλοξενίας» στις πλακιώτικες αυλές. Μεγάλες αθηναϊκές οικογένειες παραχωρούν έναν χώρο στο σπίτι τους αντί συµβολικού ποσού: η οικογένεια Λαιµού πρώτη από όλους, αλλά και η Βάθη και ο εκδότης ο ∆ηµητράκος και ο Γαληνός, ο καθηγητής Πανεπιστηµίου... Από την Πλάκα η οικογένεια φεύγει µε τους σεισµούς τού 1981 για να εγκατασταθεί στο ιδιόκτητο εργαστήριο όπου τους βρίσκει κάποιος σήµερα να ακουµπούν τις καρέκλες, αλλά και τις ζωές τους στα «στρίποδα» – τους ειδικούς πάγκους εργασίας. Το ραδιόφωνο παίζει χαµηλά και οι ίδιοι σιωπηλοί αφοσιώνονται σε αυτό που έχουν µάθει να κάνουν καλύτερα, µια και το έχουν µάθει «από γεννησιµιού τους». «Οταν ξεκίνησα ήξερα ήδη πολλά. Τα µάτια είχαν δει, το µυαλό είχε αποτυπώσει» µας λέει η Ζωίτσα, η τρίτη Ζωή της οικογένειας. Θυµάται τον εαυτό της µικρό κορίτσι: «Είχαµε το σπίτι αλλού, αλλά η ηµέρα κυλούσε στο εργαστήρι. Το µεσηµέρι σχολούσα από το σχολείο που ήταν και αυτό στην Πλάκα και έτρεχα κατευθείαν εκεί. Είχαµε έναν µεγάλο πάγκο.

Στη µια άκρη υπήρχε η “κουζίνα” που λειτουργούσε µε πετρογκάζ για να µαγειρεύει η µαµά, όπως έκαναν όλες οι γυναίκες της οικογένειας: έβαζαν το τσουκάλι εκεί όπου δούλευαν. Στη µέση υπήρχε ένα ντουλαπάκι µε τα απαραίτητα πιάτα και ποτήρια και πάνω από αυτό η εγκυκλοπαίδεια του Πάτση και τα βιβλία µου. Εκεί, στη µέση του πάγκου, διάβαζα.

Στην άκρη δούλευε η µαµά µου και απέναντι η γιαγιά. Τα µεσηµέρια τα περνούσα στην αυλή µε τις κούκλες µου». Η συγκίνηση υγραίνει το βλέµµα και τη σκυτάλη στην κουβέντα παίρνει η µητέρα της: «Μας άρεσε και µας αρέσει αυτή η ζωή. ∆εν θέλαµε ποτέ να εµπορευµατοποιήσουµε τη δουλειά µας. ∆εν είχαµε ποτέ βιτρίνες, ούτε ρεκλάµες. Είχαµε µόνο την ευχή των παππούδων: να συνεχίσουµε την τέχνη. Αυτό κάνουµε και το κάνουµε αθόρυβα. Για αυτό χρειαζόµαστε υποστήριξη, όπως και όλα τα µικρά εργαστήρια».

Εµαθα να ζω αυθεντικά
Αναρωτιέται κάποιος εύλογα πώς δεν άλλαξε δρόµο καµία γενιά. Η Ζωίτσα, πτυχιούχος της Γαλλικής Φιλολογίας, δεν το σκέφτηκε στιγµή: «∆εν διαλέγεις µόνο µια δουλειά, διαλέγεις έναν τρόπο ζωής. Εµείς µάθαµε να ζούµε έτσι. Σε αυτό το σπίτι έµαθα να ζω αυθεντικά, να µη µου αρέσει τίποτε “δήθεν”. Σήµερα αγαπώ αυτό που κάνω. Και αυτό σπανίζει στις ηµέρες µας που όλοι επιλέγουν δουλειά σύµφωνα µε τις απολαβές. Τώρα όµως στην κρίση οι πιο πολλοί θα δυστυχήσουν. Οχι µόνο γιατί δεν θα έχουν χρήµατα, αλλά γιατί θα αντιληφθούν ότι η δουλειά τους δεν ήταν τίποτε άλλο παρά µόνον ένας τρόπος πλουτισµού. Από την άλλη, είναι δύσκολο να είναι κάποιος ολιγαρκής στις µέρες µας. Είµαστε δέσµιοι των τεχνητών αναγκών µας».

Η ζωή στα μεγάλα σαλόνια
Αν μιλήσει κάποιος στην κυρία Ζωή για «πελάτες» καταλαβαίνει αμέσως ότι λέει τη λάθος λέξη: πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι εμπιστεύονται σε εκείνην, στον Απόστολο και στην κόρη τους τα πολύτιμα έπιπλά τους. Και εκείνοι θα τους φερθούν με τον καλύτερο τρόπο, κυρίως γιατί τα γνωρίζουν από παλιά. Αρκετά συχνά επιδιορθώνουν ψάθες που οι πρόγονοί τους έχουν πλέξει. «Πριν από κάποια χρόνια πήγαμε στο Πανόραμα της Βούλας στο σπίτι κάποιου της οικογενείας uni0394ράκου, του Ιζόλα. Η οικογένεια αυτή έμενε απέναντί μας στο Σύνταγμα.

Είναι συγκινητικό να βλέπεις την εξέλιξη μιας οικογένειας που γνωρίζεις από παλιά μέσω της δουλειάς σου».

Η κυρία Ζωή ακολουθεί την τακτική του πατέρα της: πηγαίνει εκείνη στα σπίτια και «μελετάει» τα έπιπλα, μιλάει με τους ιδιοκτήτες. Στη δουλειά τους δεν έβαλαν ποτέ μεσολαβητές, ούτε υπαλλήλους. Μόνον η οικογένεια μπαίνει στα μεγάλα σαλόνια της πόλης. Και είναι αλήθεια ότι η κυρία Ζωή έχει μπει σε πολλά: στου Γεωργίου Ράλλη κάποτε, στης Ελένης Βλάχου... «Είχε την οικονόμο τη Μαρίτσα που μικρή που ήμουν με φίλευε γλυκό του κουταλιού» θυμάται η κυρία Ζωή από τις επισκέψεις στην εφημερίδα, καθώς εκεί, σε ένα διαμέρισμα πάνω από το γραφείο της, έμενε η μεγάλη εκδότρια. «Ζωή και δουλειά μαζί και εκείνη». Θυμάται επίσης τον Αθανάσιο Κανελλόπουλο: «Είχαμε μπει στην κρεβατοκάμαρά του να πάρουμε μια πολυθρόνα, ενώ εκείνος αναπαυόταν στο κρεβάτι του. uni0394εν υπήρχε καμία αμηχανία. Ηταν τόσο οικείες οι σχέσεις τότε που δεν έμοιαζε αλλόκοτο για εμάς να βρισκόμαστε στο υπνοδωμάτιο κάποιου».

Δεν ξεχνάει ποτέ τη Μελίνα Μερκούρη. «Ερχόταν και μας έβρισκε στις πλακιώτικες αυλές ακόμη και όταν δεν είχαμε κάποιο έπιπλό της για επισκευή. Ηθελε την παρέα, το καλαμπούρι.

Ηταν πολύ απλός άνθρωπος. Οταν είχε χρόνο έπινε έναν ελληνικό με τη μητέρα μου και πάντα της έλεγε: “Μ’ αρέσει που πίνετε τον καφέ από το μπρίκι, κυρία Ζωή”».


Πηγή Το Βήμα
7.8.2011

Τετάρτη 10 Αυγούστου 2011

Το περιβόλι του...μπαλκονιού

ΜΠΑΛΚΟΝΙΑ και βεράντες που αντί για τριανταφυλλιές και... ντάλιες έχουν μαρούλια και πιπεριές κάνουν την εμφάνισή τους όλο και πιο συχνά στην Αθήνα. Η αστική γεωργία, αν και σε μεγάλο βαθμό βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό στάδιο, κερδίζει όλο και περισσότερους οπαδούς. Οι λόγοι πολλοί: οικολογική συνείδηση, μείωση οικογενειακών εξόδων, αντίσταση στις πολυεθνικές των τροφίμων, χόμπι, είτε ακόμη επειδή «το σπιτικό έχει άλλη νοστιμάδα». Το σίγουρο είναι ότι πληθαίνουν οι Αθηναίοι που καλλιεργούν ή που επιθυμούν να καλλιεργήσουν κηπευτικά στο μπαλκόνι ή στην ταράτσα, ακολουθώντας την παγκόσμια τάση της αστικής γεωργίας, που ξεκίνησε ως μια πρόταση για την αντιμετώπιση της έλλειψης τροφίμων αλλά και για την εξοικονόμηση ενέργειας και μετατρέπεται σε μόδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι πανάκριβα εστιατόρια στη Νέα Υόρκη και σε άλλες μητροπόλεις του κόσμου αισθάνονται την ανάγκη να ενημερώσουν τους πελάτες τους ότι καλλιεργούν τη σαλάτα που πουλάνε εντός εστιατορίου. Στο «Βήμα» μίλησαν ερασιτέχνες καλλιεργητές και γεωπόνοι που εξηγούν τα μυστικά και τους λόγους για τους οποίους στράφηκαν σε αυτή την επιλογή.

Ο φωτογράφος κ. Νίκος Σταθόπουλος ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια να τοποθετεί κάποια παρτέρια με κηπευτικά στην ταράτσα του κτιρίου όπου κατοικεί. «Στόχος μου δεν ήταν προφανώς να σταματήσω να πηγαίνω στο σουπερμάρκετ ή στη λαϊκή αγορά. Πιο πολύ ήθελα τα παιδιά μου να μπορούν να παίζουν σε ένα περιβάλλον όπου υπάρχει χώμα και όχι τσιμέντο» εξομολογείται. Αυτή την εποχή τα παρτέρια που κατασκεύασε μόνος του καταλαμβάνουν περίπου 20 τετραγωνικά μέτρα. Σε αυτά καλλιεργεί, με βιολογική μέθοδο και ανάλογα με την εποχή,ντομάτες, μελιτζάνες, κολοκύθια, μαρούλια κτλ. «Η ντομάτα δεν φτάνει ποτέ ως τη σαλατιέρα.Τα παιδιά τις κόβουν και τις τρώνε κατευθείαν από το φυτό» λέει χαρακτηριστικά και δηλώνει ιδιαίτερα υπερήφανος για τα μαρούλια του. «Δεν αγόρασα ούτε μία φορά και δίνω και στους γείτονες.Φυσικά δεν είναι οικονομικοί οι λόγοι που μπήκα σε αυτή τη διαδικασία . Αλλωστε για να έχεις μια σχετική αυτάρκεια σε κηπευτικά απαιτείται βεράντα τουλάχιστον 40 τ.μ.» επισημαίνει. Παίρνει το... χόμπι του μαζί του και στις διακοπές. «Οταν δοκιμάσω κάποιο λαχανικό που μου αρέσει, θα φροντίσω να πάρω σπόρους για να τους φυτέψω, ενώ δεν θα παραλείψω να μαζέψω και χώμα από μια συγκεκριμένη περιοχήαν δω ότι προσφέρεται για κάποια καλλιέργεια» καταλήγει.

Ο κ. Νίκος Θυμάκης, γεωπόνος, υπεύθυνος της Ανθοκομικής Εκθεσης Κηφισιάς, δέχεται όλο και πιο συχνά ερωτήσεις από υποψήφιους καλλιεργητές... εσωτερικού χώρου. «Το όποιο οικονομικό όφελος είναι δευτερεύον.Αλλα είναι τα σημαντικά πράγματα αυτής της ιστορίας.Για όσους έχουν μεγαλώσει ή κατάγονται από αγροτικές περιοχές η καλλιέργεια λειτουργεί νοσταλγικά.Ακόμη λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον άνθρωπο της πόλης και στον καλλιεργητή».«Επιπλέον», συμπληρώνει ο επίσης γεωπόνος κ. Ταξιάρχης Ανδριτσόπουλος, «ειδικά για τα παιδιάη ύπαρξη φυτών που καλλιεργούνται στο σπίτι έχει και εκπαιδευτική σημασία.Εχουμε φτάσει στο σημείο να νομίζουν ότι οι τομάτες και οι πιπεριές μεγαλώνουν σε καφάσιακαι ότι τις φτιάχνει ο μανάβης». Και σε αυτόν έχουν απευθυνθεί ουκ ολίγοι που θέλουν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε κηπευτικά αντικαθιστώντας τις τριανταφυλλιές τους με πιπεριές. «Για να έχει οποιοδήποτε νόημα αυτή η συζήτηση χρειάζεσαι αρκετά μεγάλο χώρο.Οι περισσότεροι απογοητεύονται όταν τους το λέω αυτό,αρκετοί όμως αποφασίζουν να ασχοληθούν ούτως ή άλλως.Πάντως εγώ το προτείνω ως χόμπι,είναι τουλάχιστον αγχολυτικό». Μερικοί δεν έγιναν καλλιεργητές στην πόλη ούτε από ιδεολογική επιλογή ούτε για λόγους οικονομίας αλλά από... σπόντα. Οπως η κυρία Βικτωρία Θεοδώρου, από την Ηλιούπολη, η οποία πριν από λίγο καιρό είδε να φυτρώνει μια ντοματιά σε μια γλάστρα του μπαλκονιού της χωρίς η ίδια να την έχει φυτέψει. «Λογικά θα πετάχτηκε κάποια στιγμή καμιά τομάτα με τους σπόρους της» λέει η κόρη της Μαριάννα. Το ανέλπιστο δώρο κίνησε το ενδιαφέρον της και αποφάσισε να τοποθετήσει και άλλα κηπευτικά. « Ως τώρα τα αποτελέσματα δεν είναι σπουδαία.Ούτως ή άλλως όμως εγώ το κάνω πιο πολύ για την πλάκα του θέματος. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, δεν είχα “χωριό” για να πάω διακοπές.Και έτσι τώρα αποφάσισα να κερδίσω τον χαμένο χρόνο της επαφής με τη φύση». Η κυρία Νικολέτα Λόγου είναι γεωπόνος, εργαζόμενη σε φυτώριο. Πέρα από τους επαγγελματίες του χώρου και τους φανατικούς των καλλωπιστικών φυτών, την τελευταία περίοδο βλέπει όλο και πιο συχνά ένα νέο είδος πελάτη στο μαγαζί της. «Ερχονται άνθρωποι όλων των ηλικιών και ρωτάνε πώς μπορούν να φυτέψουν μια ντομάτα ήμια πιπεριά στο μπαλκόνι» διηγείται. «Το κυριότερο κίνητρο είναι η αίσθηση ότι παράγεις μόνος σου αυτό που τρως,έστω και αν αυτό συμβαίνει για μερικές σαλάτες κάθε σεζόν» συνεχίζει. Η ίδια ξεκίνησε εφέτος τις «μπαλκονάτες» καλλιέργειες τοποθετώντας μια φραουλιά. «Μας έδωσε καμιά 20ριά φράουλεςπροτού η μητέρα μου την αφήσει απότιστη και ξε ραθεί» λέει γελώντας.

Υπάρχουν και αυτοί που ξεκίνησαν από το μπαλκόνι και συνέχισαν με κάτι πιο εκτεταμένο.

Οσοι περνάνε από την οδό Κρυστάλλη στο Περιστέρι συνήθως σταματούν εντυπωσιασμένοι από ένα οικόπεδο που έχει μετατραπεί σε λαχανόκηπο. Η κυρία Ματίνα Κολοκανάκη και ο σύζυγός της έχουν φυτέψει ένα οικόπεδο που είχαν δίπλα στο σπίτι τους. «Δεν υπήρχε περίπτωση να το οικοδομήσουμε ποτέ.Τουλάχιστον με αυτή τη χρήση ο σύζυγός μου κάνει το χόμπι του καιεγώ αλλά και η... υπόλοιπη γειτονιά τρώμε λαχανικά.Δεν χρειάζεται να ανησυχώ για το πότε έχει λαϊκή. Οποτε θέλω κάτι για την κουζίνα κατεβαίνω κάτω,το κόβω και ανεβαίνω» λέει η κυρία Κολοκανάκη.
 
ΔΩΡΗΤΕΣ ΣΠΟΡΩΝ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ
Οταν ο 36χρονος ελληνολιβανέζος σκηνοθέτηςΑλεξ Οικονομίδης αποφάσισε να καλλιεργήσει λαχανικά στο μπαλκόνι του απευθύνθηκε σε γνωστά φυτώρια.«Αντί να μου δώσουν σπόρους, όπως περίμενα, μου έδωσαν φυτά. Σπόρους δεν μπορούσα να βρω πουθενά».Το όλο θέμα τού κίνησε το ενδιαφέρον και έτσι αποφάσισε να ασχοληθεί παραπάνω.«Ανακάλυψα ότι όλη η παραγωγή είναι στα χέρια ελάχιστων εταιρειών. Ουσιαστικά οι παλιοί σπόροι που ξέραμε έχουν εξαφανιστεί από την αγορά, όπου κυριαρχούν τα υβρίδια και τα μεταλλαγμένα».

Η όλη έρευνα,πέρα από γνώση, αποτέλεσε και τον...σπόρο για ένα ντοκυμαντέρ με το όνομα «Α seed for change».Εκεί άνθρωποι από την Ελλάδα και τον Λίβανο εξηγούν για ποιους λόγους αποφάσισαν να μετατρέψουν το μπαλκόνι ή την ταράτσα τους σε λαχανόκηπο.«Υπάρχουν άνθρωποι που το κάνουν για λόγους οικονομίας, άλλοι για φαρμακευτικούς σκοπούς, άλλοι ως έναν τρόπο αντίστασης στις πολυεθνικές των τροφίμων και άλλοι για λόγους οικονομίας»λέει.Ο ίδιος ο κ. Οικονομίδης καλλιεργεί στο μπαλκόνι του δεκάδες λαχανικά.«Δίνω μάλιστα σε όποιον ενδιαφέρεται δωρεάν σπόρους για να καλλιεργήσει. Ετσι γνώρισα και κάποιους από τους ανθρώπους που μιλούν στο ντοκυμαντέρ»τονίζει,ενώ στα επόμενα σχέδιά του είναι μια διεθνής συνάντηση ανταλλαγής σπόρων ανάμεσα σε λιβανέζους και έλληνες ερασιτέχνες καλλιεργητές.

Τον τίτλο του γνωστότερου δωρητή... σπόρων για παραδοσιακές ποικιλίες στην ελληνική επικράτεια κατέχει πάντως η εναλλακτική κοινότητα του Πελίτη,η οποία ιδρύθηκε το 1995 με στόχο τη συγκέντρωση και τη διατήρηση των ντόπιων ποικιλιών. Ως σήμερα έχει συγκεντρώσει σπόρους από 1.200 τοπικές ποικιλίες και τους έχει διανείμει σε πάνω από 80.000 καλλιεργητές.«Μόνο την τελευταία χρονιά, από τον Οκτώβριο ως τον Φεβρουάριο, στείλαμε 10.000 φακελάκια με σπόρους μέσω του ταχυδρομείου, με τη συντριπτική πλειονότητα να πηγαίνει σε ανθρώπους στην Αθήνα»λέει ο συντονιστής και ιδρυτής της κοινότητας του Πελίτη κ. Παναγιώτης Σαϊνατούδης.

Ο κ.Νίκος Βαλκάνοςείναι ένας από αυτούς. Ξεκίνησε πριν από επτά χρόνια με βασικό στόχο«να εκμεταλλευτώ τον ανεκμετάλλευτο αστικό χώρο για κάτι το παραγωγικό αλλά και να σταματήσω να τρώω δηλητήρια. Δεν είναι δυνατόν να φυτεύουμε γκαζόν ή καλλωπιστικά φυτά όταν μπορούμε να φυτέψουμε πράγματα που έχουν διατροφική αξία» λέει. Αυτή τη στιγμή η οροφή του γκαράζ της τριώροφης πολυκατοικίας του έχει μετατραπεί σε έναν κρεμαστό λαχανόκηπο. Ντομάτες δεν αγοράζει ποτέ, μελιτζάνες και κολοκύθια δίνει και στους γείτονες. Παραδέχεται ότι η πολυκατοικία στην οποία κατοικεί ο ίδιος στην Αγία Παρασκευή είχε τις δυνατότητες όσον αφορά τον διαθέσιμο χώρο για κάτι τέτοιο. Θεωρεί ότι αυτές οι καλλιέργειες«δεν είναι μια new age νησίδα ψευδοοικολογικής συνείδησης αλλά μια καλλιέργεια μνήμης. Αφήστε που όταν οι γείτονες δοκίμασαν τα λαχανικά από τον κήπο μας, το σκέφτηκαν πολύ προτού επισκεφθούν το σουπερμάρκετ ξανά».

Οπως όμως γίνεται με όλες τις μόδες, υπάρχουν πάντα και κάποιοι που προσπαθούν να προσκομίσουν οικονομικά οφέλη.«Τα φυτώρια και οι γεωπονικές εταιρείεςπου προωθούν τα υβρίδια αφιερώνουν πλέον σημαντικό κομμάτι του μάρκετινγκ για να προσεγγίσουν τους ερασιτέχνες καλλιεργητές»καταλήγει.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ IΝΤΕRΝΕΤ
Πριν από περίπου έναν χρόνο ο κ.Ηλίας Αντωνόπουλος, web designer, αποφάσισε να συνδυάσει τα δύο ενδιαφέροντά του- την πληροφορική και τις καλλιέργειες- δημιουργώντας την ιστοσελίδα www.kalliergo.gr. Εκεί οι επίδοξοι καλλιεργητές μπαλκονιού ή κήπων μπορούν να πάρουν πληροφορίες για όσα τους ενδιαφέρουν.

«Αρκετοί από αυτούς είναι άνθρωποι που σκέφτονται να φύγουν από την Αθήνα και να εγκατασταθούν κάπου στην επαρχία»λέει ο κ. Αντωνόπουλος. «Προτού το κάνουν αυτό όμως θέλουν να πάρουν μια πρώτη ιδέα για την αγροτική ζωή».Ο ίδιος παραδέχεται ότι ως πριν από κάποια χρόνια σνόμπαρε τις καλλιέργειες.«Ο πατέρας μου περνούσε ατελείωτες ώρες στο εξοχικό μας στη Βάρη ασχολούμενος με τον κήπο.

Εγώ τότε δεν καταλάβαινα γιατί». Θεωρεί πάντως ότι οι καλλιέργειες σε μπαλκόνια και βεράντες σε μεγάλο βαθμό είναι σε πειραματικό στάδιο.

«Παρ΄ όλα αυτά, έχουν νόημα ύπαρξης. Θεωρώ πως αν θέλουμε ως χώρα να παράγουμε κάτι πρέπει να ξεκινήσουμε από απλά πράγματα»καταλήγει, ενώ προσθέτει ότι από τότε που ασχολήθηκε με την ερασιτεχνική καλλιέργεια «συμπάσχω με τους αγρότες βλέποντας τις τιμές στο ράφι του σουπερμάρκετόταν ξέρω σε τι τιμές πουλάνε αυτοί».

Πηγή Το Βήμα
7.8.2011

Δευτέρα 20 Ιουνίου 2011

Φτιάχνω οικολογικό εντομοκτόνο για προστασία των φυτών

Τις παρακάτω πολύ χρήσιμες οδηγίες για την παρασκευή οικολογικών εντομοκτόνων διάβασα στο πολύ ενδιαφέρον blog "Φτιάχνω μόνος μου" στο http://www.ftiaxno.gr/2008/01/blog-post_31.html

Οικολογικά εντομοκτόνα για καταπολέμηση, έλεγχο εντόμων και φυτοπροστασία.
Τα σπρέι λαδιού δουλεύουν πνίγοντας τα έντομα όταν έρθουνε σε επαφή μαζί τους. Όταν προσθέσουμε και άλλα συστατικά αποτρέπουν διάφορες ασθένειες μυκήτων. Να θυμάστε ότι τα σπρέι μπορούν να σκοτώσουν και τα ωφέλιμα έντομα γι αυτό να ψεκάζεται όταν είστε σίγουροι ότι υπάρχουν τα βλαβερά. Πάντα να ψεκάζεται δοκιμαστικά μερικά φύλλα και να ελέγχεται μετά από 1-2 μέρες για κάψιμο των φύλλων. Αν δεν υπάρχει κάψιμο συνεχίστε τον ψεκασμό σε όλο το φυτό. Τα εντομοκτόνα όπως τα βοτανικά και τα οικιακά σπρέι από σαπούνια και λάδια δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται κάτω από οποιαδήποτε από τις ακόλουθες καταστάσεις:

■ Στην βροχή
■ Όταν φυσάει
■ Σε έντονη ηλιοφάνεια
■ Στην μέση ζέστων, ξηρών ημερών
■ Όταν αναμιγνύεται με μη συμβατά υλικά
■ Σε ανοιχτά λουλούδια, όταν είναι παρούσες οι μέλισσες
■ Όταν το φυτό υποφέρει από υγρασία (υπερβολική ή πολύ λίγη)
■ Όταν το φύλλο είναι υγρό με δροσιά

Βασικό σπρέι σαπουνιού
1 κουταλάκι γλυκού βιοδιασπώμενο υγρό πιάτων ή 4 κουταλάκια γλυκού τριμμένο πράσινο σαπούνι σε 1 κιλό ζεστό νερό.
2 κουταλάκια γλυκού οινόπνευμα.
Ανακατέψτε καλά και ψεκάστε. Επαναλάβετε κάθε εβδομάδα όταν χρειαστεί.
Είναι κυρίως δραστικό στα έντομα με μαλακό κέλυφος όπως τα ακάρεα, οι θρύπες, οι αφίδες (μελίγκρες), αλευρώδη και λευκές μύγες. Το σαπούνι εισχωρεί στην μεμβράνη του σώματος και κάνει το έντομο να ξεραθεί.

Σπρέι λεμονιού
Καθαρίστε τη φλούδα από ένα μεγάλο λεμόνι και βράστε τη για 10 λεπτά. Κρυώστετο και ψεκάστε με αυτό. Η Limonene είναι η δραστική ουσία.

Σπρέι αλευριού
2-4 κουτάλια σούπας αλεύρι σε 1 κιλό ζεστό νερό.
1 κουταλάκι γλυκού βιοδιασπώμενο υγρό πιάτων ή τριμμένο πράσινο σαπούνι.
Ανακατέψτε καλά και ψεκάστε. Επαναλάβετε όταν χρειαστεί.
Η σκόνη του αλευριού γίνεται μια κολλώδες ουσία, που δουλεύει σαν μια κολλώδες παγίδα για τα έντομα ή το έντομο την τρώει και ενεργεί στα πεπτικά τους μέρη.

Σπρέι κρεμυδιού
Στην παραδοσιακή γεωργία, χρησιμοποιείται ως ενισχυτικό της άμυνας των φυτών, ως μυκητοκτόνο και ως εντομοκτόνο, ιδιαίτερα εναντίον αφίδων και ακαρέων. Χρησιμοποιούνται 350 γρ. ψιλοκομμένων βολβών σε 10 λίτρα νερό όπου παραμένουν για 24 ώρες, το μίγμα μετά βράζεται σε χαμηλή φωτιά για 20 έως 30 λεπτά, φιλτράρεται και με αυτό ψεκάζονται τα φυτά που έχουν πρόβλημα.

Απωθητικά σπρέι
Γενικής χρήσης σπρέι σκόρδου-καυτής πιπεριάς.
6 σκελίδες σκόρδου
1 κρεμμύδι
1-2 κουτάλια σούπας τριμμένης κόκκινης καυτής πιπεριάς
1 κουταλάκι γλυκού βιοδιασπώμενο υγρό πιάτων ή τριμμένο πράσινο σαπούνι
1 κιλό νερό
Βάλτε τα συστατικά με λίγο νερό σε ένα μπλέντερ και χτυπήσετε μέχρι να λιώσουν
Προσθέστε και το υπόλοιπο νερό και αφήστε τα σε ένα δοχείο για 24 ώρες
Μετά σουρώστε το και ψεκάστε.


Στο site http://www.ftiaxno.gr/ θα βρείτε πολύ χρήσιμες πληροφορίες για πάρα πολλά θέματα όπως τις ιδιότητες των βοτάνων, πληροφορίες για σπόρους, για φυτά και πολλά άλλα καλούδια. Σας προτείνω να το επισκεφτείτε.

Τα βιβλιοπωλεία της διπλανής πόλης

Με γνώση και μεράκι αντιστέκονται στις μεγάλες αλυσσίδες και στην κρίση. Τα έχουν άνθρωποι οι οποίοι δίνουν αγώνα επιβίωσης. Τα βιβλιοπωλεία της γειτονιάς δεν είναι «πεταμένα» μαγαζιά στο πουθενά. Η συνοικία, όταν δεν κατεβαίνει στο κέντρο, τα στηρίζει, γιατί πάνω σ' αυτά έχει επενδύσει την αμεσότητα της επικοινωνίας. Εχουν το προνόμιο αυτά τα «μικρά» να μεταμορφώνονται, ιδιαίτερα κάτι Σάββατα, σε άτυπες λαϊκές συνελεύσεις ανταλλαγής ιδεών. Ο χάρτης των μικρών βιβλιοπωλείων δεν είναι μεγάλος. Ο αριθμός του, όμως, μπορεί να φέρει την αλλαγή. Αυτά τα βιβλιοπωλεία, κόντρα στις μεγάλες αλυσίδες, θα γνωρίσουν μεν την κρίση, απ' ό,τι δείχνουν τα πράγματα, αλλά δεν θα βουλιάξουν. Γιατί ικανοποιούν την ανάγκη του καθενός μας να αγαπήσει το μικρό, που είναι όμορφο. Και το όμορφο είναι ένας κόκκος αλατιού στη μαύρη, έτσι όπως κατάντησε, ζωή μας. 


«Βιβλία Βιβλία», Πατησίων
Ο Χρήστος Δαρδανός κατάγεται από την Υδρα, αλλά δεν έχει επάνω του τίποτα από ήρωα του 1821. Ούτε ευρύ μέτωπο, ούτε ευρύ στέρνο, ούτε μάτια που κοιτάζουν κατάματα το συνομιλητή του. Ρίχνει τα μάτια χαμηλά, πίσω από τα μυωπικά γυαλιά του, φωτογραφίζεται με το ζόρι, είναι σαν να βγαίνει στο φως από μια υπόγεια φυλακή. Και σε τέτοια μετατράπηκε η κάποτε φωτεινή στοά «Μπρόντγουεϊ» άλλων εποχών και αλλοτινών καιρών, όταν η Αγίου Μελετίου, που γωνιάζει με την οδό Πατησίων και «κοιτάει» προς την Κυψέλη, ήταν το κέντρο της αστικής Αθήνας. Της Αθήνας όπου στους δρόμους συνυπήρχαν αστοί, μεσοαστοί, μικροαστοί, εργάτες χειρώνακτες, χωρίς τίποτα να τους χωρίζει.
Τώρα είναι η στιγμή της συνάντησης των οικονομικών μεταναστατών με τους εναπομείναντες Αθηναίους και τους επήλυδες της περιφέρειας. Από αυτή τη συνάντηση δημιουργείται πολλές φορές ένα εκρηκτικό μίγμα συγκρουσιακής χημείας επί δικαίους και αδίκους. Το βιβλιοπωλείο «Βιβλία Βιβλία», με την παλιομοδίτικη χίπικη επιγραφή που έχει πάνω της τη σκόνη του '70, αφού πρωτάνοιξε το 1973, ένα χρόνο πριν πέσει η δικτατορία. Πρώτος ιδιοκτήτης ο πατέρας Δαρδανός. Στα οκτώ χρόνια, το 1981, μπήκε στην επιχείρηση ο γιος Χρήστος, ο οποίος παράτησε την τότε Βιομηχανική Πειραιά. Μετά ο γιος έγινε πατέρας.
Το 1996 το λιλιπουμαγαζάκι με μεγάλη βιτρίνα στη στοά, στο οποίο χωράνε ίσα ίσα ο ιδιοκτήτης και ένας πελάτης, κόντεψε να βάλει λουκέτο. Η στοά ακόμη ευημερούσε, ζώντας από τις τελευταίες μέρες της ακμής του.
«Ηθελα να κλείσω και επειδή είχα πολλά βιβλία σκέφτηκα να τα βγάλω στην είσοδο της στοάς», θυμάται ο 57χρονος Χρήστος Δαρδανός το πώς ένιωσε τη χρονιά της κρίσης. Σ' αυτό το σημείο επί της οδού Αγίου Μελετίου «τσίμπησε» πελατεία. Τότε λειτούργησε το «φτωχό» του μυαλό και άρχισε να συγκεντρώνει τα αντίτυπα βιβλίων ενός «κατώτερου θεού»: τα ταλαιπωρημένα, τα χτυπημένα, αυτά τελοσπάντων που οι εκδότες τα θεωρούν κακέκτυπα. Το λαμπάκι του μυαλού είχε ανάψει: όλα τα βιβλία με έκπτωση 50% επί της αρχικής τιμής του καταλόγου του εκδότη. Δεν δημιουργήθηκαν ουρές, αλλά το «φίδι» της επιβίωσης είχε πάψει να φωλιάζει μέσα του.
Αυτός ο άνθρωπος της ανήλιαγης στοάς εξακολουθεί να διαβάζει εφημερίδα και να ενημερώνεται από αυτήν με το φανατισμό των πρώτων χριστιανών. Δεν είναι προς κοροϊδία η επιλογή του. Πηγαίνει κάθε μεσημέρι στο περίπτερο να την αγοράσει τελετουργικά. Την απολαμβάνει, την ξεκοκαλίζει, όπως και τα περισσότερα βιβλία που εμπορεύεται. Τα εμπορεύεται; Τα χαρίζει. Λιγοστές οι ανάγκες του κι ας έχει δύο παιδιά.
Οι ηλικίες οι οποίες δεν φοβούνται να μπουν στα «Βιβλία Βιβλία» είναι από 40 έως 60 ετών, ενώ από αυτές το 80% είναι γυναίκες και κυρίως αναγνώστριες αισθηματικών μυθιστορημάτων. Οι ξένοι δεν αγοράζουν, εκτός από κανένα λεξικό.
Η τελευταία δεκαπενταετία ανέβασε τις μηχανές της παραγωγής τίτλων, που στην πλειονότητά τους αξίζουν. Ξεχωρίζει την εκλαϊκευμένη επιστήμη. Από τα μυθιστορήματα, την ογκώδη «Ιστορία του Ζιλ Μπλας ντε Σαντιλιάν» του Αλέ Ρενέ Λεσάζ.
Κρίση και πάλι κρίση. Η απάντηση: Μαρκ Ρος «Η Τράπεζα. Πώς η Goldman Sachs κυβερνά τον κόσμο» και Ναόμι Κλάιν «Το δόγμα του σοκ. Η άνοδος του καπιταλισμού της καταστροφής». Και ο χρόνος που σταμάτησε, μετά από μία βιβλική καταστροφή αξιών: Καβάφης, Καζαντζάκης, Ελύτης, Σεφέρης, Ρίτσος. 

«Κλεψύδρα», Νέος Κόσμος
Η Σοφία Μπαζανή, στα 49 της χρόνια, δεν έχει τίποτα το υστερόβουλο στο βλέμμα της. Το βιβλιοπωλείο της «Κλεψύδρα», χωμένο στη μικροαστική περιοχή - πολυκατοικιούπολη του Νέου Κόσμου, επιβιώνει από την ίδια της την ενέργεια. Κι όταν την έχει χάσει, την ξαναβρίσκει μέσα από την επικοινωνία των συστηματικών πελατών της. «Κατά συνείδηση», είναι η απάντηση-κλειδί στην ερώτησή μας, γιατί επέλεξε να ανοίξει βιβλιοπωλείο. Ηταν το 1997 και το επάγγελμά της εξασφαλισμένο: νηπιαγωγός. Κι όμως άφησε πίσω της σπουδές και ένα μη υποθηκευμένο μέλλον, έστω και δύσκολο, για να εμπλακεί στην αβεβαιότητα του εμπορίου. Η «βεντάλια» των αγορών της ανοίγει και κλείνει, πάντα κοιτώντας προς τον πελάτη, ο οποίος δεν είναι ο απρόσωπος καταναλωτής των μεγάλων βιβλιοπωλικών αλυσίδων. «Εχει δημιουργηθεί ανάμεσά μας μία αμφίδρομη σχέση εμπιστοσύνης», περιγράφει την προσπάθεια του φιλότιμου αναγνώστη να γεφυρώσει τη δική του γνώση και την άγνοια του βιβλιόφιλου-αγοραστή.
Και όποιος νομίζει ότι αυτό το μικρό γωνιακό βιβλιοπωλείο «σιτίζεται» από τα ογκώδη μπεστ-σέλερ αγάπης και μίσους έχει κάνει μέγα λάθος. Στην ντάνα με την τελευταία παραγγελία, δεν βλέπεις μόνον τη Λένα Μαντά και τη Νικόλ-Αννα Μανιάτη -διόλου ευκαταφρόνητες, αφού είναι ο οικονομικός πνεύμονας της επιβίωσης. Η Μάρω Δούκα του κατοχικού μυθιστορήματος «Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ», η Ρέα Γαλανάκη των δοκιμίων «Από τη ζωή στη λογοτεχνία» και ο Νταβίντ Γκρόσμαν του σπαρακτικού έπους «Στο τέλος της γης» έχουν το δικαίωμά τους στο «ταπεινό» βιβλιοπωλείο της γειτονιάς. Κι ανάμεσά τους το πρώτο των πρώτων ευπώλητο του δόκτορα Πολ Χοκ «Κατάθλιψη τέλος», λόγω δύσκολης οικονομικής συγκυρίας, που έχει οδηγήσει την ψυχολογία μας κάπου στον πάτο του βαρελιού.
Ο μέσος όρος ηλικίας κυμαίνεται από τα 35 ώς τα 40, με τις γυναίκες να έχουν την πρωτιά στους συστηματικούς αναγνώστες, έστω κι αν χρειάζεται να πληρώνουν ακριβά τα ογκώδη ερωτικά μυθιστορήματα. Οι «σκληροί» άντρες δείχνουν τα δόντια της λογικής ερμηνείας του κόσμου με κάμποσα βιβλία φιλοσοφίας, δοκιμίου, ιστορίας, πολιτικής και κοινωνιολογίας. Η Σοφία Μπαζανή δεν αρνείται ότι η διαφήμιση, είτε με ρεκλάμες είτε με έμμεσο τρόπο, μέσω δημοσιευμάτων ή τηλεοπτικών εκπομπών, επηρεάζει τις αγοραστικές επιλογές.
«Ο Ελληνας θεωρεί πολυτέλεια την αγορά βιβλίων και είναι από τα πρώτα αγαθά τα οποία περικόπτει. Σε αντίθεση, οι γονείς των οικονομικών μεταναστών ενδιαφέρονται για τα παιδιά τους. Δεν θέλουν να τους λείψει η μόρφωση», διαπιστώνει η βιβλιοπώλις της γειτονιάς, ενώ γνωρίζει ότι δεν έχει τη δύναμη μ' ένα βιβλίο να βάλει στοπ στη διακίνηση ναρκωτικών που γίνεται στο κοντινό σχολείο. Σηκώνει το χέρι και μου δείχνει πού βρίσκεται, με μία έκφραση στο πρόσωπο ανημπόριας μπροστά στο αδύνατο. «Αυτόν γνωρίζουμε, αυτόν εμπιστευόμαστε», είναι ορισμός της έννοιας του διαχρονικού συγγραφέα και του διαχρονικού βιβλίου. Ο κατάλογος παραπάνω από αναμενόμενος: Νίκος Καζαντζάκης, Αγγελος Τερζάκης, Μαρία Ιορδανίδου, Στρατής Μυριβήλης, Διδώ Σωτηρίου, Οδυσσέας Ελύτης, Γιάννης Ρίτσος, Κική Δημουλά. 

«Λεμόνι», Θησείο
Το 1998 φαντάζει στον Σπύρο Τσιτσέ μακρινό, γιατί είναι το έτος της τολμηρής κίνησης, της τυχερής ριξιάς των ζαριών, με μόνο στόχο να κάνει κοινό κτήμα μια καλή ιδιωτική βιβλιοθήκη. Δεκατέσσερα χρόνια μετά, στα 45 του, δεν γλείφει τις πληγές των κόπων του. Τις δείχνει με την υπερηφάνεια εκείνη, κι ας την καθηλώνει η χαμηλή φωνή, η οποία είναι αποτέλεσμα εργασίας και επιμονής. Η εργατικότητα και η βούληση για επιβίωση, δύο θεές, όταν κερδίζεις. Οταν χάνεις, γίνονται οι δαίμονές σου.
Σε μια κατ' εξοχήν μικροαστική πολυκατοικία στον πεζόδρομο της οδού Ηρακλειδών, εκεί όπου τα μαγαζάκια λιανικού εμπορίου επιβιώνουν σαν παμπάλαιες επιγραφές «Πίστωσις δεν δίδεται», «κατεβαίνουν» τα σκαλάκια του ημιυπόγειου βιβλιοπωλείου «Λεμόνι». Σκέτη η λέξη, χωρίς το άρθρο της. Λεμόνι, όπως το χρώμα του όταν είναι άγουρο, το πράσινο της ηρεμίας, το χρώμα που συμβολίζει τη γήινη πνευματικότητα.
Ο Σπύρος Τσιτσές εργάστηκε τα πρώτα χρόνια της επαγγελματικής του επιβίωσης στο χώρο της πληροφορικής. Το καλοστημένο σάιτ του «Λεμονιού» οφείλει πολλά στην τεχνογνωσία του. Μέχρι εκεί. Το μεγάλο του πασιόν ήταν, είναι και θα είναι το βιβλίο. Οχι, το οποιοδήποτε. Το καλό, το ποιοτικό βιβλίο. Ομως, η «τρέλα» έχει ειδικότητα στη λογοτεχνία, την ποίηση, το θέατρο, το δοκίμιο, την τέχνη, τη φιλοσοφία. Κι όχι αποκλειστικά στη μορφή του τυπωμένου βιβλίου. Η ψηφιακή βιβλιοθήκη με παραστάσεις θεάτρου, χορού, όπερας, με την υπογραφή μεγάλων σκηνοθετών και πρωταγωνιστών καθημερινώς εμπλουτίζεται. Εδώ, οι επιλογές του βιβλιοπώλη συμπίπτουν μ' αυτές του πελάτη. Και οι πελάτες είναι απαιτητικοί, όχι από καπρίτσιο, αλλά γιατί γνωρίζουν την καλλιτεχνία από μέσα, ως δημιουργοί: είναι σκηνοθέτες, ηθοποιοί, συγγραφείς, εικαστικοί.
Σ' αυτόν εδώ το χώρο με τα ξύλινα ράφια, που φαντάζουν παλαιικά, οι γυναίκες διαβάζουν περισσότερο μυθιστορήματα και διηγήματα. Οχι κατ' ανάγκην από τα εμπορικά, αφού εδώ η επιλογή είναι αυστηρή, χωρίς να είναι «μεταλλική». Ο αντρικός πληθυσμός επιμένει ιστορικά, δοκιμιακά και φιλοσοφικά. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα σαράντα, δηλαδή η πρώτη ωριμότητα και η οικονομική αυτάρκεια.
Η οικονομική κρίση για το «Λεμόνι» είναι μία πρόκληση. «Ο κόσμος συγκεντρώνεται σε μικρά βιβλιοπωλεία, γιατί έχει προσωπική επαφή με τον βιβλιοπώλη και ανταλλάσσει απόψεις», εκτιμά ο Σπύρος Τσιτσές. Η αναγνωστική ανάσχεση στον οικονομικό κατήφορο έρχεται με τα βιβλία: «Μανιφέστο των ανήσυχων οικονομολόγων. Κρίση και χρέη στην Ευρώπη: 10 μύθοι και 22 μέτρα που προτείνουμε για να βγούμε από το αδιέξοδο», Αλέν Τουρέν «Μετά την κρίση. Από την κυριαρχία των αγορών στην αναγέννηση της κοινωνίας», Ναόμι Κλάιν «Το δόγμα του σοκ. Η άνοδος του καπιταλισμού της καταστροφής».
Αν το όνομα του Ντοστογέφσκι δεν ξαφνιάζει στην κατηγορία «Διαχρονικοί συγγραφείς», ξαφνιάζει το γεγονός ότι στο «Λεμόνι» ξεπουλάει η ασιατική και ειδικότερα η ιαπωνική ποίηση.
Αλλά είπαμε, το «Λεμόνι» παίζει με τις εξαιρέσεις. Καβάφης, Ελύτης, Καρούζος, Αγγελάκη-Ρουκ είναι οι ποιητές της πρώτης ζήτησης. Τα ποιητικά βιβλία του Γιάννη Βαρβέρη, τα οποία εκτίθενται στη βιτρίνα, δεν είναι εκεί μόνο λόγω του θανάτου του. Ανέκαθεν τα προτιμούσαν οι «ημιυπόγειοι» αναγνώστες. 

«Ναυτίλος», Εξάρχεια
Δεν είναι οι τρεις σωματοφύλακες. Το μόνο κοινό που έχουν με τους πρωταγωνιστές τού πατρός Αλέξανδρου Δουμά είναι η αλληλεγγύη τους. Αλληλέγγυοι κυρίως στις δυσκολίες, σε δύσκολους καιρούς, με τα οικονομικά τους να βασίζονται ακόμη και σε δανεικά. Οχι, όμως, δανεικά και αγύριστα.
Το βιβλιοπωλείο «Ναυτίλος» παίζει με τη ναυτική ορολογία, ανακαλώντας τον παλαιό οδηγό «Οδηγίαι προς ναυτιλλομένους». Η οδός Χαριλάου Τρικούπη είναι ένας δρόμος-πέρασμα, από και προς το κέντρο, περισσότερο γέρνει στην οδό Σόλωνος του παλαιού Χημείου και δεν είναι δύσκολο να καταχωριστεί στα Εξάρχεια, αφού τον χωρίζουν το πολύ πεντακόσια μέτρα από αυτή την εμβληματική γειτονιά της Αθήνας.
Ετος ίδρυσής του, το γύρισμα του νέου αιώνα, το 2000. Ισότιμοι μέτοχοι ο Γιώργος Τσάκαλος, ο Δημήτρης Πιπίνης και ο Κώστας Χριστόπουλος. Πριν από δέκα χρόνια και βάλε ήταν «παιδιά» - και οι τρεις απόφοιτοι Λυκείου. Σήμερα, ο πρώτος βρίσκεται στα 53 του, ο δεύτερος στα 55 του και ο τρίτος στα 44 του. Η προβολή με όρους βιτρίνας υπακούει στο σύνθημα «Οχι στα εύκολα!». Υπηρετεί τα απαιτητικά, τα δοκιμιακά, τα ιστορικά και τα φιλοσοφικά βιβλία. Η λογοτεχνία μπαίνει με φειδώ, γιατί «τα κριτήρια είναι αυστηρά», λέει ο Δημήτρης Πιπίνης. Στον «Ναυτίλο» «ξαναταξιδεύουν» «ξεχασμένοι τίτλοι, βιβλία που κάνουν μικρή διαδρομή και χάνονται, άλλα που αντέχουν στο χρόνο και μας τα ξαναθυμίζουν οι πελάτες μας».
Είναι «σκληροπυρηνικοί», γιατί δεν θέλουν να κοροϊδέψουν τον αναγνώστη, γι' αυτό επιλέγουν και επιλέγουν, σε βαθμό που να τους βαριέσαι. Αν τους χαρακτηρίσεις γκρινιάρηδες, δεν θα έχεις κάνει λάθος. Αλλά άμα ψάχνεις το περίεργο, το ιδιαίτερο, το δυσεύρετο, την έχεις κάνει λαχείο. Αργά ή γρήγορα θα το ανακαλύψουν - κι ας σου σπάνε τα νεύρα, αφού είναι φορές που συμπεριφέρονται σαν Πυθίες.
Ενάντια, λοιπόν, στη λογική των βιβλίων που πέφτεις πάνω τους (στα απανταχού πολυκαταστήματα), λειτουργούν ως δέκτες εξαιρετικά ευαίσθητοι και αυτή την ευαισθησία τη μεταφέρουν σε ίσης θερμοκρασίας αποδέκτες. Κυρίως άντρες οι πελατοαναγνώστες τους, με μέση ηλικία τα τριάντα χρόνια. Σ' αυτό το ανδροκρατούμενο περιβάλλον, που, όμως, δεν πάσχει από μισογυνισμό, το Μνημόνιο «χτύπησε»: Παναγιώτης Κονδύλης «Οι αιτίες της παρακμής της σύγχρονης Ελλάδας. Η καχεξία του αστικού στοιχείου στη νεοελληνική κοινωνία και ιδεολογία», Σιμόνη Βέιλ «Για την κατάργηση των κομμάτων», Ζαν Αμερί «Πέρα από την ενοχή και την εξιλέωση». Κι όταν ο χρόνος συμμαχεί με την «αιωνιότητα» της λογοτεχνίας, δικαίως ή αδίκως, κρατάει τους Κ. Π. Καβάφη, Αρη Αλεξάνδρου, Γιώργο Σεφέρη, Οδυσσέα Ελύτη, Νίκο Καββαδία, Γιώργο Ιωάννου. 

Του Βασίλη Καλαμαρά
18.6.2011

ShareThis